Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.Rynekijegozmianyjakoprzedmiotanalizymikroekonomicznej
dywidualnychdecyzji,leczefektemspecyficznegoagregatowegomechani-
zmu,którynawejściuprzyjmujerozproszonedziałaniawielupodmiotów,
anawyjściuprodukujespołecznyflwzorzec”11.Stricteekonomicznezjawi-
skategotyputonp.ewolucjapieniądza(por.np.[Selgin,White1994])czy
funkcjonowaniewolnych,polipolistycznychrynków–abardziejogólnie
–rozmaiteprocesybędąceskutkiemkoordynacjirynkowej12.Podstawowe
pytania,którepowiniensobiezadaćbadacztakichprocesów,to:
1.Jakcoś,cowswoimuporządkowaniuwyglądanaintencjonalnieza-
projektowane,mogłopowstaćbezjakiegośtwórcy-projektanta?
2.Dlaczegostrukturapowstałegoflwzorca”jesttaka,anieinna?
Odpowiedźnapierwszezzadanychpytańbędziesięopieraćnawyjaś-
nieniugenetycznym,którechronologicznieopiszekolejneflpoziomysukce-
su”(wrozumieniuC.Hempela−zob.[Hempel1966]za:[Ullmann-Margalit
1978,s.270])wdziałaniuspołecznegomechanizmu,począwszyodstanu
inicjalnego,czyliprywatnychintencjiposzczególnychjednostekwspecy-
ficznychwarunkachiokolicznościach,ażdouzyskaniaistniejącegoflwzor-
ca”.Odpowiedźnadrugiepytanie–komplementarnedopierwszego–moż-
nauzyskaćpoprzezwyjaśnieniefunkcjonalno-ewolucyjne,którebędziesię
opieraćnazałożeniu,żekażdyelementpewnegosystemupowinien(lepiej
lubgorzej)przyczyniaćsiędorealizowaniajegofunkcji13.Elementysystemu
społecznego(czycałesystemy)mogąbyćcelowoiświadomieprojektowa-
nebądźpowstawaćcałkowiciespontanicznie,bypotembyćeliminowane
bądźzmienianeczyrozwijane.Wybitnymtwórcąkoncepcjispontanicznych
ładówspołecznychbyłF.A.Hayek,którytwierdził,żepewnewzorceczyin-
stytucjeflwygrywają”zinnymi,ponieważefektywniejkoordynująludzkie
działania,atymsamymlepiejprzyczyniająsiędoprzetrwaniaflspołecznych
organizmów”[Hayek1967,s.96-105].KoncepcjętęrozwinąłR.Nozick,któ-
ryprecyzuje[Nozick1994],żeewolucjaflwzorca”następujepoprzezpro-
cesyeliminowaniaelementówniepasującychdocałości(filteringprocesses)
orazpoprzezprocesydopasowywaniaelementówskładowychdoflwzorca”
11Nieoznaczato,żepewneelementyskładającesięnarezultatdziałaniaflniewidzialnej
ręki”niemogąpowstaćwsposóbzamierzony.Jednakżecelemichświadomychtwórcównie
byłoprzyczynianiesiędorealizacjifunkcjispołecznegoflwzorca”,tylkoosiąganieswoich
partykularnychinteresów.Mogąonijednakmiećświadomośćswejroliwdziałaniumecha-
nizmuflniewidzialnejręki”−por.[Nozick1994,s.314-318].Przykłademmogątubyćpośred-
nicyiefektyichdziałańnarynku.
12fl[...]koordynacjarynkowazapomocąregułdziałaniajest»mechanizmem«nazwanym
przezAdamaSmithaniewidzialnąręką.Poglądtenpozostajejednakwopozycjidoobie-
gowejwiedzyekonomicznej,która»niewidzialnąrękę«Smitharedukujedoinstrumentów
równoważeniarynku”[Matysiak2003,s.59].
13Wynikatozdefinicjisystemu–zob.punkt1.1niniejszegorozdziału.
