Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Rozdział3
Rozdział3
Parametryanalityczne
procedurypomiarowej
3.1.Precyzja,dokładnośćiniepewnośćpomiarów
AdamHulanicki
Podstawowymcelemchemiianalitycznejjestdostarczenieinformacjioilościokreślonegoskład-
nikaobecnegowbadanymmateriale.Informacjatakamusibyćwiarygodna,abymogłabyćpod
-
stawąkoniecznychiwłaściwychdecyzji.Najważniejszymikryteriamikażdegowynikuanalityczne-
gosądokładnośćiprecyzja.Dokładność(ang.accuracy)pozwalanamstwierdzić,nailewynik
postępowaniaanalitycznegojestodzwierciedleniemprawdziwejwielkościmierzonej,awięcnaj-
częściejstężenialubmasyanalitu.Zpunktuwidzeniametrologiistężenielubmasaanalitujest
wielkościąmierzoną—mezurandem(ang.measurand).Ilościowącharakterystykędokładno-
ścistanowibłądpomiaru(ang.error),określanyjakoróżnicamiędzywynikiempomiaruwielko-
ścimierzonej,x
i,awartościąprawdziwą,µ:
=
−
µ
Ponieważwartośćprawdziwajestnaogółnieznana,wobectegosłuszniejjestmówićowar-
tościumownieprawdziwejluboprzyjętejwartościodniesienia.Takąprzyjętąwartościąodnie-
sieniamożebyćnaprzykładwynikpomiaruuzyskanymetodą,którą(teżumownie)przyjmuje
sięjakodokładną,aprzynajmniejjakodokładniejszą.
Błądpomiarujestwyrażanywtakichjednostkachjakwielkośćmierzona,awięcnaprzykład
jakostężenielubmasa.Częstowygodniejestposługiwaćsięwzględnymbłędempomiaru
(ang.
relativeerror
),któryjeststosunkiembłędupomiarudowartościprawdziwej,araczej
doumownieprawdziwej:
−
μ
=
μ
Względnybłądpomiarujestwielkościąniemianowaną,amożebyćrównież,popomnożeniu
przezsto,wyrażonywprocentach.Ponieważnajczęściejbłądpomiaruobliczasięnienapodsta-
wiepojedynczegopomiaru,lecznapodstawiekilkupomiarów,więczamiastx
istosujesięśred-
niąarytmetyczną(ang.arithmeticmean)seriipomiarówx
–.Niekiedyzamiastśredniąarytme-
tycznąmożnaposługiwaćsięmedianą(ang.median),zwłaszczagdyliczbapomiarówjestmała
lubgdyistniejepodejrzenie,żejedenzwynikówbardziejodbiegaodpozostałych.
Jeślikońcowywynikpomiaruzostałuzyskanyjakowartośćśredniaseriipomiarów,atakzwyk-
lepowinnobyć,toważnejest,wjakimstopniuindywidualnepomiaryróżniąsięodsiebie.Roz-
rzutwynikówwseriipomiarówwokółwartościśredniejokreślabłądprzypadkowy(ang.random
