Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wojnaikonfliktzbrojny
wteoriachstosunkówmiędzynarodowych
33
karnych,ponieważniezachodzimiędzynimistosunekpodwładny-przełożony
28
.
KoncepcjawiecznegopokojuKantawymagaspełnieniapewnychwarunkówwstęp-
nych.Napoziomienaturyludzkiejważnyjestelementszczerości,którydotyczy
zawieranychprzezrządzącychtajnychumów
29
.Możnatoosiągnąć,gdypaństwo
będziemiałocharakterrepublikańsko-demokratyczny,którygwarantujewolność
irównośćwobecprawawszystkimludziom.Warunekdrugidotyczypoziomusys-
temumiędzynarodowego.Wolnerepublikipowinnystworzyćpokojowąfederację
wolnychpaństw,doktórejbędąmogłyprzystępować,powprowadzeniusystemu
demokratycznego,kolejnepaństwa.Postulowanafederalizacjamabyćniepojedyn-
czymaktem,aleformąorganizacjinarodówozasięguszerszym.WedługKanta,
któryoczywiściebrałpoduwagęsytuacjęwówczesnejEuropie,pierwszerozwią-
zanie,czyliregulacjezapomocątraktatu,jestniewystarczające,natomiastdrugie-
stworzenierząduświatowego-niemożliwedorealizacjiiograniczającewolność.
Najlepiejstworzyćprawneregulacjemiędzynarodowe,którebyłbylepsze.Ponad-
toprawowewnątrzpaństwowepowinnobyćuzupełnioneoprawokosmopolityczne,
któreobowiązywałobyzarównopaństwa,jakijednostkiludzkie,takjakbybyłyone
obywatelamijednegopaństwa.Prawotopowinnogwarantowaćgościnnośćobywa-
telominnychpaństw,abywtensposóbprzyczynićsiędorozwojuhandluiwza-
jemnychkontaktówmimoistniejącychgranic.Prawotonieznosiróżnicymiędzy
obywatelamianieobywatelami.
GeorgHegel(1770-1831)wswychpismach,wktórychporuszałm.in.zagadnie-
niewojny,najczęściejrobiłtoprzezanalizęsytuacji,wjakiejznajdowałysięówcze-
sneNiemcy.DokonywałkrytykistanuNiemiec-ichrozbicianawieledrobnych
państw.Twierdził,żepaństwuniesłużyspoczynekistagnacja,aleprzeciwnie,cią-
głyruch,czaswojny.Wokresiepokojujednostkadziałanawłasnąrękę,natomiast
wokresiewojnyobjawiasięsiłazwiązkuwszystkichzcałością,wtedyokazujesię,
ilemożnaodobywatelioczekiwaćicowartejestichpoświęcenie.Wykorzystując
doświadczenieizdobytąwiedzę,Hegeldoszedłdowniosku,żeprzyczynysporów
międzynarodamitkwiąwróżnicach,częstobardzoindywidualnychwstosunkach
wzajemnych.Abyrozwiązaćteróżnice,państwaniejednokrotniesięgająpoprzemoc.
Konfliktymiędzypaństwamipojawiająsięwpewnychsytuacjach,kiedypaństwa
niedochodządoporozumienia,wsporach,któremogąbyćjedynierozstrzygnięte,
wedługnich,przezwojnę.Niejasnepozostajejednakokreślenietego,comożezostać
uznanezazłamanietraktatuczyteżnaruszeniesuwerenności.WedługHegla,zale-
żytoodwoliposzczególnychpaństw.Każdezpaństwmożewskazaćdowolnypowód
jakonaruszeniesuwerennościlubwarunkówtraktatu.Cowięcej,problemtennie
dotyczytylkorzeczywistegonaruszeniaprawjakoprzyczynykonfliktu,aletakże
wydumanegonaruszeniainterpretowanegojakogrożącezestronyinnegopaństwa
niebezpieczeństwa.Ponieważwolapaństwajestwswejtreściinterpretowanazgod-
niezjegodobrem,Hegelużywarównieżterminu„określonyinteres”,zateminteres
tenstajesięnajwyższymprawemwewzajemnychstosunkachpaństw.
28
O.Höffe,ImmanuelKant,Warszawa1995.
29
I.Kant,Dowiecznegopokoju.Projektfilozoficzny,M.Żelazny(oprac.),Toruń1995.
