Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wojnaikonfliktzbrojny
wteoriachstosunkówmiędzynarodowych
35
jegomiejscewsystemie.Realiściabstrahująodistnieniadobrychizłychpaństw
inietraktujątychrozważańwtakichkategoriach,ponieważnieodgrywajątuzna-
czeniaaspektymoralnejoceny.Polerywalizacjipaństwjestwyznaczaneprzezza-
sadęrównowagisił,dlategożadnezpaństwniebędziegodziłosięnaosiągnięcie
przewaginadprzeciwnikiem.Naczelnymcelempaństwajestosiągnięcienajwięk-
szejsiły,którastanowiwarunekwstępnydlarealizacjiinnychcelóworazpunktod-
niesieniadopodejmowaniadziałańidecyzji.
Zgodniezchronologią,począteknurtowirealizmuwstosunkachmiędzynaro-
dowychdałaksiążkaEdwardaCarra(1892-1982)TheTwentyYears’Crisis.Jejautor
uważał,żeobiektywneprzyczyny,którerządząpolityką,mająswojekorzeniewna-
turzeludzkiej.Światemrządząsilniejsi,natomiastsłabsipowinnizaakceptowaćte
zasady,wprzeciwnymraziemożnitegoświatazmusząichdotego.WedługCarra,
istniejepodwójnamoralność,jednadecydujeozachowaniuludziwichżyciupry-
watnym,adruga,gdymusząpodejmowaćdecyzjejakoprzywódcypaństw.Wtym
wypadkumoralnośćpowinnabyćwpełnipodporządkowanapolitycezgodniezza-
sadą,żedobrejestto,cojestskuteczne.Celemdziałaniapaństwstajesięwłaściwe
zastosowaniesiły,którejkumulacjajestnaturalnymprocesem.Wzwiązkuztym
zagłównąprzyczynęwojen,podobniejakMaxWeber,Carruznałambicjeprzy-
wódców
34
,stądwojnajeststanemnaturalnym,apokójjedynieprzerwąwokresie
trwaniakonfliktuzbrojnego,którystanowikulminacjęwiecznejrywalizacji.Ko-
lejnyreprezentanttegonurtu,ReinholdNiebuhr(1892-1971),uważał,żeczłowiek
żyjewstałympoczuciubrakubezpieczeństwa,arozwójgatunkuludzkiegoodby-
wasięnazasadzieciągłejwalkimiędzy„dziećmiświatła”i„dziećmiciemności”.
Cipierwsidziałajątak,żepodporządkowująswójinteresdobruwspólnemu.Nato-
miast„dzieciciemności”zabiegajątylkookorzyścidlasiebieiichwłasnedobro
jestwyznacznikiemtego,jakmająpostępowaćinni-ichdziełemsąwszelkiego
rodzajureżimytotalitarne.Klasykkierunku,HansMorgenthau(1904-1980),upo-
rządkowałpoglądyiokreśliłszkołęopierającąsięnasześciupodstawowychzasa-
dach:(1)Politykąrządząobiektywneprawa,któremająswojąpodstawęwnaturze
człowieka.Prawatesąniezmienneitowarzyszączłowiekowiodstarożytności,inie
możnaichzmienić.(2)Motywyiideologicznewyboryniesąkryteriamioceny
działaniawsferzepolityki.Politykajestautonomicznądziedzinąnauki,dlaktórej
punktemodniesieniasąinteresydefiniowane,wtymrównieżwkategoriachsiły.
(3)Interespaństwaulegaciągłejzmianiewzależnościodkontekstupolitycznego
ikulturowego.Dlategopowinienbyćstalemonitorowanyibadany.Wpodobnyspo-
sóbzmieniająsięźródłasiły,którątworząnietylkoprzemocfizyczna,alerównież
relacjemiędzysprawującymiwładzę.Siłyijejemanacjiniedasięwsposóbprosty
sklasyfikować.Decydujątakieczynnikiwymierne,jaksiłamilitarna,ludnośćczy
siłaekonomiczna,aleisubiektywne,jakpozycjalideraczycharakternarodowy.
(4)Wfunkcjonowaniupaństwawystępująnapięciamiędzyzasadamimoralnymi
awymogamisukcesuakcjipolitycznej.Uniwersalnezasadymoralnepowinnybyć
34
M.Weber,Politykajakozawódipowołanie,Warszawa1987,s.2.
