Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MAGDALENABUDYN-KULIK
nyto21lat.Wpsychologiijesttoprzybliżonagranica,odktórejprzyjmu‑
jesię,żeukształtowałasięosobowośćczłowieka.Wcześniejdopierosię
onaformuje.Prawidłowonależałobyzatemmówićokoniecznościpodję‑
ciatakichoddziaływań,którepomogłybyuformowaćosobowośćmłode‑
goczłowiekawsposóbkorzystnyzpunktuwidzeniaspołecznego,czyli
np.ztendencjądoprzyjmowaniapostawprospołecznych,przestrzegania
normspołecznychiprawnychitd.
Takieujęciecelówustawysprawiało,żeprzyjmowałaonazapodsta‑
wowezałożenie,iżnieletnitodziecko,którezjakichśpowodówpostą‑
piłoźle.NależyjeniejakoUpopchnąć”wodpowiednimkierunku,aono
zmieniswojepostępowanie.Ustawatazatemnietraktowałanieletniego
jakoosoby,którawjakimkolwiekzakresiemogłabybyć(czy–powinna
być)świadomakonsekwencjiwłasnegoniewłaściwegozachowaniaiktóra
mogłaby(powinna)ponieśćjakąśodpowiedzialnośćztegopowodu.Tora‑
czejnaotoczeniuzewnętrznym(przedewszystkimrodzicach)spoczywał
obowiązekdopilnowania,abymałoletnipoprawniesięzachowywał.
Założeniaustawyopostępowaniuwsprawachnieletnichwpołącze‑
niuzprzewidzianymwniejkatalogiemśrodków,przedewszystkimwy‑
chowawczych,powodowały,żenieletni,uktóregopojawiałysiętenden‑
cjedozachowańświadczącychodemoralizacjilubktórypopełniłczyn
karalny,niemiałodpowiedniejmotywacji,abyzmienićswąpostawę.
Zachowanieczłowiekaodzwierciedlajegostosunekdonormprawnych
imoralnych,któryzkoleijestniejakopochodnąpostawyjednostkiwzglę‑
demspołeczeństwa.Szczególneznaczeniemająwięcpostawy(orientacje)
moralne,czyliwzględnietrwałedyspozycjeodnoszeniasięjednostkilub
grupydookreślonychwartości,wykształconewprocesiesocjalizacji.Ztego
względuwartosiępokrótceprzyjrzećtemu,jakprzebiegarozwójmoralny
człowieka,wramachktóregoowenormy,wartościipostawypowstają30
Rozwójmoralnyuczłowiekamodelowoprzechodziprzeztrzypoziomy
moralne,anakażdymznichwystępująpodwastadia(możliwejestpojawie‑
niesięstadiumsiódmego–moralno-religijnego4)5.Poziompierwszyokreśla
3M.Budyn-Kulik,Aksjologicznepodstawykryminalizacjiwspołeczeństwiepono‑
woczesnym,Lublin2022,s.120–134.
4D.Czyżowska,Oceluigranicachrozwojumoralnego,UAnalizaiEgzystencja”
2008/8,s.86.
5Jesttotzw.teoriakognitywnegorozwojumoralnego(CognitiveMoral
Development–CMD).Zob.J.Spławska,Poziomrozwojurozumowaniamoralne‑
gowświetlebadańmetodąLawrence’aKolberga,UPrzeglądPedagogiczny”2008/2,
s.107–120;A.Gołąb,Problemypsychologiimoralności[wi]Etyka,red.H.Jankowski,
Warszawa1979,s.142–144;J.Groth,Rozumowaniemoralnenieletnichprzestępców,
RPEiS2007/3,s.192;U.Gruca-Miąsik,Rozumowaniemoralnemłodzieży.Wybrane
obszaryikonteksty,Rzeszów2015,s.180–214.
98
