Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Treśćprawawłasności
zwłaszczanarzeczachznaturyniepodzielnych.Typowymprzykładem
byłwspólnyniewolnik,tzw.servuscommunis.Jednakwspółwłasnośćkla-
sycznegoprawarzymskiegobyłateżukształtowanaindywidualistycznie:
każdyzewspółwłaścicielimiałswójudziałokreślonywsposóbidealny,
wpostaciułamkauprawnieniadocałości(np.½,¼itp.).Należyzatem
podkreślić,żebyłtopodziałprawadorzeczy,aniesamejrzeczy.Każdy
właścicielmógłtymswoimidealnym,jasnymikonkretnym,jakzresztą
wszystkopozostałe,coznajdowałosięwsferzejegopraw,udziałemswo-
bodniedysponować,np.sprzedaćje,komutylkochciał(oczywiściepod
warunkiem,żenabywcaposiadałzdolnośćprawnąpozwalającąmuna
byciewłaścicielem),czynp.obciążyćgoprawemzastawu32.
Używanieipobieraniepożytkówprzysługiwałowszystkimuczestnikom
(socii)proporcjonalniedoichudziałów.Faktycznedziałaniawspółwłaści-
cielawprowadzającezmianydotyczącecałościwymagałyznoszeniaprzez
pozostałychuczestników.Każdyznichmiałiusprohibendirealizowane
wzasadzieprzezsamopomoc,awyjątkowoprzezskargę.Prawopoklasyczne
wymagało(zamiastznoszenia)pozytywnejzgodyizakazałosamopomocy.
Przezzgodneporozumieniewszystkichwspółwłaścicieli(umownie),
możnabyłowkażdejchwiliznieśćwspólnotę.Wsytuacjizaś,gdynie
byłowtejkwestiizgody,każdyzjejuczestnikówmógłwnieśćpowódz-
twodziałowe(actiocommunidividundo).Wprzypadkuspadkuwgrę
wchodziłaactiofamiliaeerciscundae33.
Podziałbyłdokonywanywzasadziefizycznie.Wrazieniepodzielno-
ścirzeczyprzysądzanojąjednemuzewspółwłaścicieli(czyteżspadko-
biercy),ainniotrzymywalispłaty.Możliwateżbyłasprzedaż(zreguły
licytacyjna)ipodziałceny.Wokresiepoklasycznymactiocommunidi-
vidundoprzysługiwaławpewnychprzypadkach,codoroszczeńobliga-
cyjnychrównieżpodczastrwaniawspólności34.
32Codocałejrzeczymoglitozrobićtylkowszyscywspółwłaściciele.Wpew-
nychprzypadkachwystarczaładecyzjawiększości(obliczanawedlewielkości
udziałów).
33Skargitemiałypodwójnycel:rzeczowy(skierowanynazniesieniewspólnoty
iprzyznaniesamodzielnejwłasnościbyłymsociiprzezadiudicatio)iobligacyj-
ny(wktórymchodziłooogólnąlikwidacjęroszczeńobligacyjnych).
34JakdodajeW
.Litewski,zmierzającadouregulowaniagranicactiofniumredundo-
rum,choćnieopartanawspólnocieprawnej,byłapodobnadoprzedstawionych
powyżejskargdziałowych.Wraziesporuogranicegruntówwiejskichnależa-
27
