Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Niejestkwestionowanyfakt,żeprawojednostkidobyciawłaścicie-
lemstanowijednoznajstarszych,najbardziejpierwotnychprawpod-
stawowych.Zaliczasięjedotzw.prawnaturalnych,rozumianychjako
przyrodzoneiniezbywalneprawajednostki.Zuwaginaekonomiczny
(isocjalny)charakterumieszczasięjejednakwśródprawniepierwszej,
adrugiejgeneracji
1.
ZgodzićsięnależyzW.Rozwadowskim,żetoprzedewszystkimdla
ochronytegopodstawowegoprawa,jakimjestwłasność,powstałapierw-
szaorganizacjapaństwowaistądintegralnepołączenieobutychzjawisk
historycznych,jakimisąpaństwoiprawo.Wkażdymporządkuprawnym
własnośćjestpodstawowąinstytucją,cowięcej,zajmujewnimpozycję
centralną.Wieleinnychprawwostatecznymrozrachunkuzmierzado
ochronyiumacnianiaokreślonejformywłasności,stanowiącejwpań-
stwiepodstawęustrojugospodarczego
2.
Prawowłasnościukształtowałosięwpostacizbliżonejdoobecnej
jużwokresiestarożytności.Jużwówczasbyłotoprawodającenajwięcej
uprawnieńwzakresiedysponowaniarzeczą,toznaczywzakresiepo-
siadania,korzystaniaorazrozporządzaniaruchomościamilubnieru-
chomościami.Podejściedoprawawłasnościirozumienieroliwłasności
prywatnejwrozwojuspołecznymbyłojednakwówczasinne.Prawoto
niebyłopostrzeganewszerszymkontekścieimiałowymiarwyłączniein-
dywidualny.Miałosłużyćwyłączniewłaścicielowi,adopierozbudowana
nabazieposiadanychprzedmiotówiposiadłościpotęgawłaściciela,mo-
głasięprzekładaćnapotęgępaństwajakobogategokrajubogatychludzi.
Jednocześnie,jednomyślnieuznawano,żeosoba,którejprawoto
przysługuje,posiadawyłącznieuprawnieniainiewyprowadzanozniego
żadnychobowiązków.Własnośćbyłaprzywilejemjednostki,zktórego
płynęłydlaniejtylkoprawaizktórymniewiązałysiężadneobciąże-
nia;byłatraktowanajakoprawonienaruszalne(święte)inieograniczo-
ne(łac.iusinfnitum).
Podwzględemtreściinstytucjawłasnościbyłasumąwszystkichpraw
nadrzeczą,kompleksemuprawnień,jakiemogąistniećwstosunkudo
1Np.B.Banaszak,Prawajednostkiisystemyichochrony,Wrocław1995;G.Mi-
chałowska,Współczesneproblemyprawczłowieka,Warszawa2007,s.39.
2Por.W.Rozwadowski,Praworzymskie.Zaryswykładuwrazzwyboremźródeł,
Poznań1992,s.119.
8
