Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
dóbr,rzeczy.Wnastępstwietegopogląduwładztwonadrzecząuzyska-
łocechynietykalności,nieograniczonościiwyłączności.Nikt,łącznie
zosobamireprezentującymiaparatpaństwowy,zpanującymnaczele,
niemiałprawaograniczaćsferyuprawnieńwłaścicielskich,atymbar-
dziejpozbawiaćwłaścicielajegopraw.Zrzeczą,czytoruchomą,czyteż
nieruchomością,azwłaszczagruntem,niemożnabyłozrobićnic,naco
właścicielsięniezgodził.Tenzaśmógłzrobićzrzecząbezwyjątkuto
wszystko,nacotylkopozwalałcharakterrzeczy,jejwłaściwościiobiek-
tywneprawafizykirządząceświatem(zunicestwieniemrzeczy,czyteż
jejzniszczeniemwsensiezdewastowaniaobniżającegojejwaloryużyt-
koweiwartośćwłącznie).
Takiepoglądyutrzymywałysięwniezmienionejwswymzrębieposta-
cidoprzełomuXVIIIiXIXwieku.Możnajeznaleźćjeszczewefran-
cuskiejDeklaracjiPrawCzłowiekaiObywatelaz1789r.,którauznała
przedmiotoweprawozanienaruszalneiświęte3.Tensamdokumentstał
sięjednakpierwszymwyłomemwtradycyjnymrozumieniutreścipra-
wawłasnościorazroliodgrywanejprzeztoprawo.Wart.17Deklaracji
przewidziano,możnabyćpozbawionymwłasności,jeżeliwymagatego
koniecznośćpubliczna,podwarunkiemsłusznegoiuprzedniegowyna-
grodzenia.Stanowiłaonatymsamymistotnykrokwkierunkukoncep-
cjiprawawłasności,zjakąmamydoczynieniawspółcześnie.Zjednej
stronyprzedstawiałakoncepcjęabsolutnegocharakteruprawawłasności,
zdrugiejstronyzwracałauwagęnafunkcjęspołecznątegoprawaobja-
wiającąsięwmożliwościpozbawieniawłaścicielajegouprawnień,jeżeli
miałobytonastąpićwinteresiepublicznym4.
Możliwościtakiejniedopuszczanonigdywcześniej.Własność,sta-
nowiącajakdotądniejakobastionwłaściciela,zaczęłabyćpostrzegana
wnowysposób,stwarzającypoledonadużyćidewaluacjiprzysługu-
jącychwłaścicielowiuprawnień.Dotychczasowenwszystko”mogłosię
zmienićwnnic”
,aniepodzielnepanowaniewłaścicielanadrzecząwprak-
tyczną,legalnąbezsilność.Zadaniemprzepisówprawainowostwo-
3Ichwyrazmożnaodnaleźćworzecznictwiesądowym,którewydawałosięchro-
nićwłasnośćbardziejniżjakiekolwiekinneprawo,umocniłoposzanowaniepra-
wawłasności,potwierdzającjegoszczególneznaczenie.
4Por.J.Boć(red.),PrawoAdministracyjne,Wrocław1994,s.153;K.Kolańczyk,
Praworzymskie,Warszawa1986,s.287in.
9