Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GotyckaestetykapostaciamantawtwórczościAnnyMostowskiej…
13
witości,tajemnicy,sensacjiwystępująwkażdejznich,choćwróżnymnatę-
żeniu10.Najsilniejszątendencjędooperowaniawpoetycemakabrą,zbrodnią
idemonicznościąbędziewykazywaćpowieśćgrozy,którejestetykaodwołuje
siędoludowejcudownościiniezwykłościświataprzyrody11.Terminemza-
miennymtegorodzajupowieścijesthorror,choćbywaonkwestionowany
przezbadaczy12.Różnicewtypologiachniewpływająjednaknawyraźnie
uniwersalnycharakterestetykigotyckiej,wktórejprzezwszystkieliterackie
epoki,przezcałośćdziejówliteraturyprzesuwająsięobrazynasyconegrozą13.
Literaturagotyckaniezaistniałapowszechniewśródpolskichczytelników
wczasiejejwyraźnegorozkwitunaZachodzie.Pojawiłasięwdojrzałejformie
dopierowlatach20.i30.XIXwieku,gdynazachodzieEuropytransponowała
jużwinnegatunkilubdoczekałasiępastiszów14.Echagotycyzmuprzenikały
doPolskidziękiprzekładomznanychdziełtejkonwencji.Polscyautorzysty-
lizującyprozęnasłynnepowieścitamtychczasówczytalijeworyginalebądź
wprzekładachfrancuskichiniemieckich15.Brakpopularnościliteraturygo-
tyckiejwpoczątkachXIXwiekuwynikałteżzpodłożakulturowego.Zewzglę-
dunaspecyfikękulturowąihistorycznąpoczątkowapolskapowieśćgotycka
zostaławpełniprzetransponowanazwzorcówangielskich.Brakwrodzimej
tradycjiliterackiejballadnawzórangielskipowodowaładaptacjetematykiob-
cej,cozkoleiprowadziłodoHkomunikacyjnejpróżni”powieścigotyckiej16.
Dopieropokoleniewychowanenaadaptowanychpowieściachgrozymogło
zpowodzeniemtworzyćnoweutworywtejestetyce.Wyjaśniatosilneakcen-
tygrozywpreromantycznejtwórczościKrasińskiegoorazwewczesnoroman-
tycznychutworachSłowackiegoczyMickiewicza17.Prekursorkąmodnych
trendów,naktórychwychowywałosięliterackoprzyszłepokolenieroman-
tycznychpoetów,byłaAnnazRadziwiłówMostowska.
10Ibidem,s.457.
11L.Štepán,op.cit.,s.119.
12WedługtypologiiMichałaKruszelnickiegonazwętęnależałobyzarezerwowaćdlaga-
tunkuukształtowanegodopierowwiekuXX,wprzeciwieństwiedoosiemnastowiecznej
powieścigotyckiejipowstałejnaprzełomieXVIIIiXIXwiekupowieścigrozyorazpowieści
frenetycznej.Por.M.Kruszelnicki,Obliczastrachu.Tradycjaiwspółczesnośćhorrorulite-
rackiego,Toruń2010,s.33.
13Ibidem,s.31.
14ElementypastiszupowieścigotyckiejpojawiająsięwksiążkachJaneAustenNorthanger
AbbeyorazThomasaLovePeacockaNightmareAbbey.Obautworyopublikowanowroku
1818.Zob.M.Świerkocki,Magiagotycyzmu,[w:]Gotycyzmigrozawkulturze,podred.
G.Gazdy,A.Izdebskiej,J.Płuciennika,Łódź2003,s.9.
15DziełaLewisaiWalpole’azostałyprzetłumaczonenajęzykpolskichdopierowdrugiej
połowieXXwieku.L.Štepán,op.cit.,s.125.
16Ibidem,s.127.
17Owpływachtychzob.więcej:L.Štepán,op.cit.,s.128-130.
