Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GotyckaestetykapostaciamantawtwórczościAnnyMostowskiej…
21
uczuciewzbudzonewAgnieszce,niedokonujesięwnimżadnaprzemiana
podwpływemmiłości.Przekroczeniezasaduświęconegomałżeństwa,na-
stawanienacześćmężatki,oszukanieniewinnejkobiety,wykorzystanienie-
zadowoleniakobietyzmałżeństwazRościsławemzostająpotępionepoprzez
ukazanieskutkówzgubnegodziałania.Tymsamymsentymentalnaczułość
sercaprzeciwstawionazostajeżelaznymzasadomwięzówmałżeńskichiau-
torkaniewidzidlaniejracjibytuinnegoniżwzbrodniczymzamiarzeuwie-
dzenia.Tamgdzieromantycyzobacząprawodoszczęścia,Mostowskawidzi
jeszczewystępek,niepozwolinarozpadniedobranegomałżeństwawimię
uczucia.Zalotnikmężatkipozostaniekusicielemwartympotępieniaiśmierci.
SchematPięknejiBestii
Motywkusicielawiążesięteżzinnąstrukturąpowieściocharakterzeroman-
sowym,przedstawionąprzezAnnęMartuszewskąjakowątekPięknejiBestii.
Prześladowanianiewinnejdziewczynyprzezmężczyznęijegożądzeseksual-
nestanowią,obokmotywuKopciuszka,najbardziejrozpowszechnionysche-
matpowieściromansowych.Martuszewskazwracauwagę,żewschemacie
tympostrzeganaprzezkobietyzwierzęcośćidzikośćbaśniowejBestiizostają
odebranejakomęskaaktywnośćseksualna42.Badaczkauzasadniatostwier-
dzeniem,żepocząwszyodsentymentalizmuseksbyłukazywanyjakozjawis-
koprzynależnezwierzętom,przekształcającemężczyznwpotwory43.Wy-
obrażenietakiebudziłozrozumiałelękiuniezamężnychpanien,zaśich
wyrazemliterackimstałysięlicznebaśnie,atakżecharakterystycznedlapo-
wieścigotyckiejpostacidemonicznegołotranastającegonacnotędziew-
czyny.TakischematwyraźnieodczytaćmożemywłaśniewPokucieMostow-
skiej,gdyopanowanyżądząSemisławpróbujeuwieśćnieświadomą,zatem
psychologicznieniewinną,Agnieszkę.Znamiennejednak,żepostaciązłego
kochankainiebezpiecznegoczłowiekabędziewtejpowieścitakżemąż
Agnieszki,mężczyznaomizoginistycznymcharakterze:
Tenrycerzpogardzałkobietami,nieprzeto,iżbymiałzłemniemanieoich
obyczajach,leczdlatego,żeichwrodzonaimbojaźliwość,ukazywałaoczom
jegoniewiasty,jakorodzajdalekopodlejszyodmężczyzn,powinnośćbyćich
obrońcą,wjegomniemaniudajemupraworządzenianiemidespotycznie.-
Mogławielkapięknośćtodokazać,żesięnaczasumysłjegozapalił,alegona
zawszepodbić,lubnachwilęprzynajmniejzmiękczyć,tonigdy44.
RościsławniezabiegałszczególnieowzględyAgnieszkiprzedślubem,wy-
brałją,ponieważpragnąłposiadaćżonęcichą,skromnąiniewinną.Autorka
podkreślabrakuczućipełnewyrachowaniewdoborzekandydatki.Zwyraźną
dezaprobatązaznaczacechycharakteru,któreukazująjawnąmotywację
42A.Martuszewska,op.cit.,s.34
43Ibidem,s.38.
44A.Mostowska,Pokuta,s.27.
