Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
ElżbietaŻukowska
swojejpowieści,Mostowskawyraźnierysujeakcentydydaktyzmu,afirmuje
aspektwybaczaniazbrodniioddaniasięwopiekęBogu.Kompensacjążaluza
zbrodnięstaniesięprzebaczenieiakceptacja.
SwoistymrodzajemrywalastaniesięteżHkusiciel”,amantuwodzącyżonę
gospodarzawPokucieMostowskiej.Autorka,znówwkonwencjidydaktycz-
nej,zajęłasięjednymzistotnychproblemówobyczajowych.Dlawłaściwego
zrozumieniasytuacjikobietyoskarżanejoromansnależypamiętać,jakiekon-
sekwencjetowarzyszyłytakimpomówieniom.XIXwiekwprzeciwieństwie
doXVIIInieakceptowałromansówpozamałżeńskich,wedługAgnieszkiLisak
najczęściejstawałysięonepasmemlęków,wątpliwościiwyrzutówsumienia40.
Zwykłaplotkapodważającanienagannąreputacjękobietymogłasprowadzić
naniąkłopotyrodzinne,odrzucenieśrodowiska,utratękontaktuzdziećmi.
Zachowywanieodpowiednichnormspołecznychgwarantowałozatemakcep-
tacjęwspólnoty.NautratętakichprzywilejównarażonajestbohaterkaPokuty.
Przyjacieldomu,Semisław,postanawiauwieśćAgnieszkę.Wtymcelu,mając
nawzględziejejcharakter,udajesentymentalnegokochanka:
PięknośćAgnieszki,jejsłodkicharakter,nadewszystkoniewypowiedziana
jejniewinność,wznieciływsercuSemisława,gwałtownąnamiętność,inie-
stety!takbyłnikczemnym,żesięnieoparłtejwystępnejmiłości;abezwzglę-
dunaswegodobroczyńcębezlitościnaniewinność;ułożyłsobiepodłyzamiar
popsuciaobyczajówkobiety,ledwowyszłejzdziecinnegowieku,itymłat-
wiejsządouwiedzenia,iżbyłatyleczułą,ileiszczerą.Mowęwykwintną,uży-
wanąprzezrozwiązłychnaszychzalotników,pewnieonabyniezrozumiała,
abyjąwprzepaśćwtrącićtrzebabyłomówićdojejserca.(…)ustawnienadjej
losemutyskiwał,(…);rozczulałsięzniąrazem,nadsurowympostępowaniem
Rościsława,iłzyswoje,dojejłezmieszał;(…)Takimitosposobami,idącstop-
niami,potrafiłwsercunieszczęśliwejAgnieszkizobopolnąmiłośćwzniecić,
pisałdoniej,Agnieszkabyłataksłabą,żeodpisała41.
Owanikczemność,ojakiejpiszeMostowskawduchumoralnościmałżeń-
skiej,zasadzasięnafolgowaniuwłasnymżądzomseksualnymmężczyzn,
podczasgdynieświadomaAgnieszkaulegaodruchomserca.Właśnietensen-
tymentalnyparadygmatzastosowanyzrozmysłemprzezwystępnegoadorato-
rajestwstanieporuszyćserceniedocenianejżony.Autorkakreśliwosobie
Semisławapostaćpodwójnieprzewrotnegoamanta,którynietylkodecyduje
sięświadomieuwieść,aleczynitowsprytnysposób,rzecmożnadoskonale
dopasowanydoofiary.
WdydaktycznymnawskrośtekściePokutyniedojdziedozdrady,aprze-
cieżrozwiązaniekonfliktubędziemiałotragicznyskutekdlawszystkich
stron.Kusicieldoprowadziłdorozbudzeniamiłościizwiódłniewinnąza-
mężnąkobietę,dlategomusiponieśćzasłużonąkarę.Autorkakreślijegory-
sunekschematycznieibezjakichkolwiekracjiosobistych.Nieratujego
40A.Lisak,Miłość,kobietaimałżeństwowXIXwieku,Warszawa2009,s.243.
41A.Mostowska,Pokuta.Powieśćpolska,[w:]eadem,Zabawkiwspoczynkupotrudach,
Wilno1809,http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=41729&s=1(11.05.2011),s.32-33.
