Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
ElżbietaŻukowska
bohaterów,kreujączłowiekaemocjonalnierozbudzonego,przeżywającego
silnewzruszenia,posiadającegowyraźnepragnieniaicele.
Sentymentalnyamantwpowieścigotyckiej
Powieśćgotycka,choćoscylującawokółestetykiśmierciimakabry,zawierała
wswejfabulezawszewątkimiłosne.Motywytakie,stanowiąceważneogniwo
akcjiwpowieści,zaistniaływliteraturzewmitachgreckich,wmiłosnychhi-
storiachbogińiherosów,skądprzywędrowałydośredniowiecznychroman-
sów,pełnychperypetiinieszczęśliwierozdzielonychpar.Tenatomiaststały
sięźródłempowieścisentymentalnej,wktórejoweperypetiezostałyuwypu-
klonewsplotachnieszczęśliwychlosówmiłości28.Odchodzącodcudowności
ifantastyki,powieśćsentymentalnazbliżałasiękuregułomrealizmuformal-
nego,anarracjastałasięswoistąkronikąmiłości,oscylującwokółwzniosłości
iuczuciazesłanegonabohaterówprzezfatum29.
Cudownośćśredniowiecznejhistoriizostałazachowanawpowieścigotyc-
kiej,któraniewykluczałaistnieniawątkumiłosnego.Jegonajczęstsząrealiza-
cjąbyłaopowieśćoniemożnościzawarciamałżeństwazpowoduprzeszkód
naturyfantastycznej,takiejjakwidmabyłychkochanków,przekleństwacią-
żącenadrodziną,tajemniczywielbiciele,zakazaneprzezupiornychprzod-
kówzwiązki.Tenschemat,takwyraźniezaanektowanyprzezMostowską,
pozwalawidziećwjejpowieściachswoistykonglomeratstylów,niemający
precedensuwpolskiejliteraturzetamtegookresu,choćniektórzybadaczete
silnieakcentowanewątkimiłosne,perypetiekochankówidydaktyzmpisarki
postrzegająraczejjakoodstępstwoodregułgatunku30.
Powieśćgotyckastworzyłateżnowytypbohateraliterackiego,niezwyk-
łośćczasoprzestrzeniuzupełniającrównoważnymjejbohaterem,okrutnym
łotrem,którywmiejsceczułościserca,typowejdlapowieścisentymentalnej,
wnosidrapieżnyseksualizm.Zcałegoarsenałutypówgotyckich,pojawia-
jącychsięwpowieściachMostowskiejiKrasińskiego,wartozwrócićuwagęna
postacieamantów,mająonibowiembardzorozległekonotacje,odsenty-
mentalnychpopotworne.Wopisachzostająwyróżnieniniezwykłąurodą
ismutnymwyrazemtwarzy.Tadychotomiapięknainieszczęściakores-
pondujezichpóźniejszymilosami.WPosąguisalamandrzeMostowskakreśli
opismłodzieńcaogarniętegomelancholiąwskutekniespełnionejmiłości:
Miałówmłodyczłowieknasobiestarypłaszczszkarłatny;włosynaj-
piękniejszektóretylkowidziećmożnazłotawegokoloru,spadałymubezsta-
rannieporamionach,wdługienaturalniewijącsiępierścienie,oczymiał
łzamiprzyćmione;pobladościtwarzyjegopoznaćmożnabyłonadwątlone
zdrowie,anacałejjegopowierzchownościpanowałwyrazgłębokiegosmutku,
28A.Martuszewska,J.Pyszny,Romansezróżnychsfer,Wrocław2003,s.13.
29Ibidem,s.21-22.
30L.Štepán,op.cit.,s.125-126.
