Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
ZygmuntKrasiński–polityka,filozofia,religia
Wreszcie,przypomnijmystanowiskoCortésa-przeciwnewobeckatolicyzmu
ikonserwatyzmuściślepolitycznego.JuanDonosoCortésbyłhiszpańskimarysto-
kratąidyplomatą,ajegodziałalnośćpublicystycznaobejmujeprzedewszystkim
lata1848-1851.ChociażDonosoCortésznajdowałsiępodsilnymwpływempism
deMaistre’a,tojednakformułowałpropozycjepolitycznezasadniczoodmienne
(oilewogólemożnamówić,żeuautoraWieczorówpetersburskichwystępujekonkret-
naipozytywnakoncepcjapolityczna).Byłprzekonanyotym,żeczłowiekznatury
maskłonnośćdozła.Niektórzykomentatorzyporównujągopodtymwzględem
doTomaszaHobbesa,cowydajesięnietrafne,gdyżutegoostatniegoniemape-
symistycznejwizjinaturyludzkiej,awystępujejedynierealistycznyopiszachowań
wstanienatury.DonosoCortésopierałsięnadwuprzekonaniach:wszelkawładza
znajdujelegitymizacjęwOpatrznościoraznajlepsząformąwładzy-zracjitakiej
właśnieludzkiejnatury,jakizracjipotrzebystabilnościiporządku-jestdyktatura.
Jednak-podobniejakwprzypadkudeMaistre’a-częstonapotykamyna
powierzchownąlekturępracCortésa,awszczególnościnanadinterpretację
jegopojęciadyktatury.DlaCortésa,dyktaturęmożesprawowaćrównieżrząd
konstytucyjny,czyraczejmonarchiakonstytucyjna.Zpewnościąbyłonżarli-
wymzwolennikiemustrojumonarchicznego.MimowpływówdeMaistre’anie
możnagouznaćzazwolennikatezy,żewszystkiepublicznesprawyludzkieleżą
wrękachOpatrzności.Tomysami,posługującsięracjonalnymrozumowaniem,
przyjmujemyformęrządu.Natomiastkażdadobraformarządupowinnabyć
związanazsilnymwodczuciuspołecznympierwiastkiemreligijnym,ponieważ
rząd,cotakżeróżniDonosoCortésaodtradycjonalistów,niezajmujesięspra-
wamimoralnymi.Takbardzorozszerzałonpojęciedyktatury,żemożemyprzy-
równaćjedoideisilnejwładzy.Pisał:
Powiadampanom,żedyktaturawpewnychokolicznościach,wdanychokolicznościach,
wokolicznościachtakichjakobecnejestrządemuprawnionym;jestrządemdobrym,jest
rządemkorzystnym,jakkażdyinnyrząd;jestrządemracjonalnym,którymożeobronić
sięwteorii,takjakmożeobronićsięiwpraktyce.Ijeśliniedajeciewiary
,spójrzciena
tojakwyglądażyciespołeczne.[ł]Taototeoria,którajestprawdąwporządkuracjo-
nalnym,jestrzecząniezmiennąwporządkuhistorycznym.Przytoczciemiprzykładspo-
łeczeństwa,któreniemiałobydyktatury
.Pokażciemitakie.Zobaczcie,cozdarzyłosię
wdemokratycznychAtenach,cozdarzyłosięwarystokratycznymRzymie.WAtenachta
władzawszechmocnapozostawaławrękachluduinazwanabyłaostracyzmem;wRzymie
tawładzawszechmocnapozostawaławrękachSenatu,którydelegowałjąkonsulowi,co
nazywałosię,jakiunas,dyktaturą27.
DlaautoraEsejuokatolicyzmie,liberalizmieisocjalizmiepodstawowąkwestią-
jakdlawszystkichkonserwatystów-jestrelacjamiędzyrządem(dyktaturą)
awolnością.Rozumowaniezaczynasięodstwierdzenia,kiedyiwjakichokolicz-
nościachdochodzidorewolucji.
27J.DonosoCortés,Odyktaturze,przeł.N.Łuczyńska,W
.Przybylski,DResPublikaNowa”,
zima2007,nr1(191),s.151.
