Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
X
MUZYKA–JEJSTRUKTURA,PRZEŻYCIEIPRZESŁANIE
Wujęciutymzwracauwagęprocesualnepodejściedoprzeżyciamu-
zykizbliżonedofenomenologicznejkoncepcjiczasumuzycznegoEdmun-
daHusserla,którywyodrębniłwpercepcjiprzebiegówdźwiękowych,np.
melodii,charakterystycznefazyretencji(zatrzymywaniawpamięciwrażeń
dopierocodoznanych)iprotencji(wybieganianaprzódkuwrażeniomma-
jącymnastąpić).Lissapisała:
Słuchającmuzyki,nastawiamysięprzedewszystkimnatecałości,„struk-
turujemy”materiałwrażeniowy.Wkażdejfazieprzeżywaniajakiegośutwo-
ruujmujemyaktualniewyłaniającesięstruktury,alezarazemodnosimyjedo
poprzedniosłyszanych,orazantycypujemywwyobraźnite,któremająnadejść.
Dziękitakiemunastawieniuszeregitychcałościłącząsięnamwcałościwyższego
rzędu,wstrukturyowiększychrozmiarach,którychostatecznągranicąjestca-
łość[podkr.Z.S.]danegoutworu.Każda,aktualnieprzeżywanafazautworu
stajesięnatychmiastprzeszłościąitylkowpewienspecyficznysposóbpromieniu-
jenatowszystko,cosięwnastępnychfazachpojawia.Obokprojekcjiwsteczist-
niejeturównieżprojekcjanaprzód,oczekiwanietego,comanadejść,antycypowa-
niedalszegociągurozwijającejsięcałości.Wprzeżyciumuzycznymnigdyniejest
namdaneczyste„teraz”,jestonozawszepunktemprzecięciaaktualniedanych,
minionychinastępującychstrukturmuzycznych.Tylkodziękitemuodczuwamy
ciągłośćutworumuzycznego,ujmujemyróżnorodnośćnastępującychposo-
biestrukturjakojednolityutwórmuzyczny8.
PrekursorskiestudiaLissynadpsychologiądzieciimłodzieży,które
zwieńczyłanapisanawspólniezeStefanemSzumanem,wydanatużpowoj-
nieksiążkapt.jaksłuchaćmuzyki9,bynajmniejniewyczerpywałyjejprzed-
wojennejaktywnościnapoluestetykimuzycznej.Świadectwemnowego
kierunkubadańnapograniczuestetykiisocjologiimuzyki,jakiewówczas
zainicjowała,stałsięwczesny,opublikowanyw1930rokuartykułOspo-
łecznymznaczeniumuzykiwhistoriiludzkości10.Wtekścietymdałoosobie
znaćporazpierwszypodejściesocjologiczne:widzeniemuzykiwszerokim
kontekściekultury,przezpryzmatdokonującychsięwniejprocesówspo-
łecznych11.
8Z.Lissa,Osłuchaniuirozumieniuutworówmuzycznych,op.cit.,s.386–387.
9S.Szuman,Z.Lissa,jaksłuchaćmuzyki,Warszawa1948.
10„PrzeglądSpołeczny”1930,nr4–5.
11ProblematycesocjologiimuzycznejsensustrictopoświęciłaLissaprzedwojną
dwaobszerneartykuły:Upodstawkulturymuzycznej.Zzagadnieńsocjologiimuzyki,
„PrzeglądSpołeczny”1937,nr9–11;Zzagadnieńsocjologiimuzyki,„PrzeglądSocjo-
logiczny”1937,nr3–4.
