Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.GottfriedWilhelmLeibnizipytanieopraktykę
35
szymziemskimbyciuswąwytwornośćprzedewszystkimpoprzezświatło
płynąceznatury”60.
Zmysłyniepouczająnasjednakotym,czymjestprawda,istotanist-
ności”,czymjestsambytdefiniowanyjakonokreślenietego,comożliwe”
61.
Musitymsamymistniećinstancja,którapozwolipoznaćprawdykoniecz-
ne.TęinstancjęstanowidlaLeibnizasamowiedzanjamyślę”.Prawdyko-
niecznepoznajemydziękirozumowiinaturalnejświatłości(lumennaturale).
Przezlumennaturale(franc.lumière)rozumiałprzytymLeibniz,zgodnie
zXVII-wiecznątradycjąscholastyczną,poznanieintelektualneidyskursyw-
ne,doktóregoodwoływałsiętakżeKartezjusz
62.nŚwiatło”jestrównieżro-
zumianeprzezLeibnizateologiczniejakoSłowoBoże,wktórymznajduje
sięcałamądrość,prawzórwszelkichbytówiźródłoprawdy.Bezpromienio-
waniategoświatłaniktniemożebyćprawowierny,atymsamymzbawio-
ny.Niemożliwajestrównieżwiara,gdyżtanbezświatłaniebudzimiłości”,
toznaczynniejestżywa”
63.nŚwiatłość”jestrównieżtożsamazporządkiem64.
Wżadnymwypadkuniepoznajemyzaśprawdydziękidoświadczeniu
zmysłowemu.nAlbowiemzmysłypozwalająjakośpoznaćto,cojest,lecznie
pozwalająpoznaćtego,cobyćpowinno,lubniemożebyćwinnysposób”65.
Poprzezzmysłyniepoznajemywięcracjirzeczy,którastanowikryterium
ichprawdziwości.Innymisłowy,przezzmysłynieuzyskujemyprawdyrozu-
mowej,leczfaktyczną.Oilebowiemprawdyrozumowesąkonieczne,ato
znaczy,żeichprzeciwieństwoniejestmożliwe,otyleprawdyfaktycznesą
niekonieczne,aichprzeciwieństwojestmożliwe66.Cojednakważne,pozna-
niezmysłowepouczanasomożliwościbycia.WtymsensieLeibnizbędzie
mógłpowiedzieć,żenaszepostrzeżeniasązawszeprawdziwe,ajedyniesądy
wprowadzająnaswbłąd
67.Zmysłysąmateriałemdlarozumowania,choć
zarazemrozumowanie,aczkolwiekjakościowoodrębne,zawszeopierasięna
60GottfriedWilhelmLeibniz,Przyczynapochodz!caodBoga,potwierdzonaprzezJegosprawiedli-
wośćorazzgodniezni!poł!czonepozostałedoskonałościiogółdziałań,[wi]tegoż,Pismazteologii
mistycznej,dz.cyt.,s.123.
61Por.GottfriedWilhelmLeibniz,Definicje,[wi]tegoż,Pismazteologiimistycznej,dz.cyt.,
s.60.
62Por.RenéDescartes,Zasadyfilozofii,dz.cyt.,s.63.
63Por.GottfriedWilhelmLeibniz,PrawdziwaTheologiaMystica,[wi]tegoż,Pismazteologii
mistycznej,dz.cyt.,s.17.
64Por.GottfriedWilhelmLeibniz,NotatkidoczterechpierwszychrozdziałówKsięgiRodzaju
wedługzasadpewnejosobliwejteologii,[wi]tegoż,Pismazteologiimistycznej,dz.cyt.,s.168.
65Por.GottfriedWilhelmLeibniz,ListdoZofiiKarolinyPruskiej,dz.cyt.,s.259.
66Por.GottfriedWilhelmLeibniz,Monadologia,dz.cyt.,§33.
67Por.GottfriedWilhelmLeibniz,Rozprawametafizyczna,dz.cyt.,§XIV;oraztegoż,Nie-
śmiertelnośćludzkiegoducha,dz.cyt.,s.135.
