Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałII
Uczeńorazszkołainauczyciel,awychowanieiwykształcenie
Szkolnictwoprywatneczypubliczne?
WokresieaktywnościtwórczejWoronieckiegowśródpolitykówipedagogówtrwała
dyskusjanatematmodeluszkolnictwanajbardziejoptymalnegodlakształceniadzieci
imłodzieży,idlarozwojukulturynarodowejwogóle.JakpisałM.Balicki,jużodpierw-
szychlatpoIwojnieświatowej:ΠNafalientuzjazmupłynącegozsamegofaktuodzyskania
niepodległościdogłosudochodziłyróżnekoncepcjeodnoszącesiędoorganizacjiszkol-
nictwaiwładzy,któramiałanimkierować.Niektóreznichnawiązywałydodoświadczeń
przedrozbiorowych,innezaśzwracałysięwstronępostępowegodorobkupedagogiki
europejskiej,anawetidodoświadczeńamerykańskich.B.Nawroczyński,jedenz»archi-
tektów«organizacjiszkolnictwawodrodzonejPolsce,polatachwyznał:»Budującpolski
systemwychowawczychcieliśmy,abypoczynanianaszestałynapoziomieświatowej
myślipedagogicznej.Były,oczywiście,międzynamidużeróżniceideologiczne.Większość
znaspatrzyłanaZachód,alebyliitacyjakA.B.DobrowolskiiW.Spasowski,którzy
patrzylinaWschód.WzoremdlajednychidrugichbylijednakdziałaczeKEN,którzy
uczącsięuinnychstworzylisystemwychowaniaprzystosowanydopolskichpotrzeb
iprzesiąkniętypolskimduchem«”
1
.Chodziłooto,czypaństwopowinnosprawować
większąkontrolęnadszkolnictwemizakładaćorazutrzymywaćszkołypubliczne,czyteż
prywatne?
2
Problemupaństwowieniaczyprywatyzacjiszkolnictwamaswojądługą
historię(dyskusjenatentematznanesąjużodczasówstarożytnych),alewpraktyce,
1
M.Balicki,ZarządzanieszkolnictwemwPolsce(studiumhistoryczno-porównawcze),Warsza-
wa1978,s.100.
2
Oczywiście,jakpodajeA.Smołalski,istniałyjeszczeinnepomysłynazorganizowanieszkolnictwa
wPolscemiędzywojennej.NaprzykładWładysławSpasowskilansowałtzw.koncepcjęszkołysamo-
rządnej,któramiałabyćniezależnazarównoodKościoła,jakiodpaństwa.Miałaonafunkcjonować
doczasu,gdywkrajuzapanujeustrójsocjalistyczny,który—jakuważał—zapewnispołeczeństwu
powszechnydostępdooświaty,nauczycielomzaśiuczniom—swobodędoborutreściimetodna-
uczaniaorazpomocynaukowychiksiążek.Szkołamiałabyćneutralnaświatopoglądowoimiećcha-
rakterinternacjonalistyczny,anauczaniewniejprzedmiotówitreściopartychnaświatopoglądzie
religijnyminarodowympowinnobyćzabronione.Zob.szerzej:A.Smołalski,Historycznepodstawy
teoriiorganizacjiszkolnictwawPolsce,t.1:Zagadnieniapolitykiedukacyjnej,Kraków1999,s.19-22.
27
