Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIIUczeńorazszkołainauczyciel...
WokresieIIRzeczypospolitejwładzepaństwowepreferowałyszkolnictwopubliczne
iwspierałyjegorozwój
5
.Szkołyprywatnezaśniebyływnaszymkrajuliczne,chociaż
prawodawstwopolskietegookresuzezwalałonaichtworzenie(m.in.dosyćdogodne
warunkiichpowstawaniaumożliwiałaustawaoustrojuszkolnictwaz11marca1932
roku).Statystykipodają,żenp.wrokuszkolnym1925/1926wszkołachprywatnych
różnegotypuuczyłosię2,7%ogółuuczniów,czyli91tys.Ichliczbasystematycznie
wzrastała(1930/31—129tys.,czyli3,2%;1934/35—145tys.,czyli3,1%,1937/38
—150tys.,czyli3,2%)
6
,apopularnośćbyłasporazwłaszczawdużychmiastach,
np.wWarszawieuczęszczałodonich15%młodzieży
7
.Jednakwładzeoświatowe
IIRzeczypospolitejdośćsceptycznieodnosiłysiędoinicjatywzwiązanychzpowoły-
waniemnowychszkółprywatnych.ZwłaszczaobózpolitycznyzwiązanyzosobąJózefa
Piłsudskiego,któryprzejąłwładzęwpaństwiepolskimw1926roku,wysuwałszereg
zastrzeżeńcodoichfunkcjonowania.JakpiszeZbigniewOsiński:ΠSłabypoziomwielu
szkółprywatnychbyłczęstokrytykowanyprzezpiłsudczyków,ponieważkształciłyone
znaczącyodsetekmłodzieży,apaństwowpraktyceniemiałonadnimikontroli.Kryty-
kowanotakżezjawiskopolegającenaniezgodnościoddziaływańwychowawczychczęści
szkółprywatnychzinteresempaństwa,np.szkolnictwomniejszościnarodowychprze-
ciwdziałałopolityceasymilacjiiakulturacjiprowadzonejprzezwładze”
8
.Szczególnie
fakt,żewwieluszkołachprywatnychprowadzonychiutrzymywanychprzezmniejszości
narodowepraktykowanoniekiedywręczprymitywnyszowinizmskierowanyprzeciwko
5
6
7
8
poprzezrefleksyjnewychowaniewszkolechrześcijańskiejodwołującesiędokształtowania
rozumuludzkiego”(B.Milerski,Odnowienieumysłu,czyliorefleksyjnymcharakterzekształcenia
religijnego,[w:]Światideiedukacyjnych.ZbiórstudiówofiarowanychKsiędzuProfesorowiJerzemu
Bagrowiczowiw70.rocznicęurodzin,red.WładysławaSzulakiewicz,Toruń2008,s.189).
Wartojednakżezauważyć,żenapoczątkuistnieniapaństwapolskiegowokresiemiędzywojennym,
ministerKsaweryFranciszekPraussnieplanowałobjęciawszystkichdziecibędącychwwieku
szkolnymszkolnictwempaństwowymgłówniezewzględunabrakśrodkówfinansowychnatencel.
Dlategouznałon,żeistnienieszkółprywatnychodciążaznaczniebudżetpaństwaiztegochociażby
tylkowzględupowinnobyćutrzymywane.Wpóźniejszychlatach,poreformiejędrzejewiczowskiej
wlatachtrzydziestychXXwieku,coprawdawspomnianyczynnikodgrywałwpolitycepolskiego
państwajużmniejsząrolę,aleskoroprywatneszkołydalejistniały,topaństwostarałosiękontro-
lowaćjegofunkcjonowanie,przedewszystkimzobowiązująckierownikówszkółniepaństwowych
doprzestrzeganiaogólnieobowiązującychprzepisówoświatowychorazprogramówszkolnych.
Zob.szerzej:A.Szarkowska,SzkołaprywatnawIIRzeczypospolitej—szansaczykonieczność?Naprzy-
kładzieuczniówszkółgimnazjalnychwwojewództwiebiałostockim,[w:]Wkręgudorobkuedukacyj-
negoIIRzeczypospolitej,red.KrzysztofJakubiak,TadeuszMaliszewski,Kraków2011,s.357-358.
E.Magiera,Ustawaoszkolnictwieprywatnymz11marca1932roku,[w:]Szkolnictwoniepubliczne
wPolsceiwEuropiewXXwieku,red.TadeuszJałmużnaiWiesławaLeżańska,Łódź2002,s.45.
M.Krajewski,Dziejewychowaniaidoktrynpedagogicznych.Zaryswykładu,Płock2003,s.196.
Z.Osiński,SzkolnictwoprywatnewkoncepcjachJanuszaJędrzejewicza,[w:]Funkcjaprywatnych
szkółśrednichwIIRzeczypospolitej,red.ElwiraJolantaKryńska,Białystok2004,s.75.
29
