Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wykładyzfilozofiispołecznej
cowidzijakoprawdę,dobro,słuszność.Zdrugiejstronytopodmiotowe
JaodsamegopoczątkujestJauwolnionymodobcegokierownictwa,jak
topotemKantładniepowiewswojejsłynnej,klasycznejjużdefinicji
oświecenia.Uwolnićsięodobcegokierownictwamożnanajpierwiprzede
wszystkimwtensposób,żesiętokierownictwosamemuprzejmuje,że
samemuzaczynasiębyćswoimwłasnymzwierzchnikiem.Tomoment
emancypacyjnyzawartywruchuupodmiotowienia,którywtymwłaśnie
sensiestanowisubiektywizację.
Otóżwwizjiplatońskiej,jużfilozoficznej,choćjeszczeniecałkiem
ufilozoficznionej,ztychdwóchmomentówupodmiotowieniazostajeza-
chowanyprzedewszystkimtendrugi,itozachowanywsposóbszczególny,
wtakimianowicie,żefunkcjakierownictwa,zwierzchnictwajestfunkcją
rozporządzania,dyspozycjiikontrolinajpierwwstosunkudoinnychwła-
snychfunkcji.Wszakkażdejajakoosobamaswojeróżnewładze,przede
wszystkimcielesne.UPlatonawidaćtowyraźniewjegoteoriiduszyijej
stosunkudociała.Pamiętamypięknemetaforyz
Fajdrosa
:duszajako
woźnica,którypowozizaprzęgiemdwóchrumaków.Dwarumaki,jeden
czarny,drugibiały,czylipożądliwośćipopędliwość.Nieprzypadkowo
oczywiściepożądliwośćjestczarna,apopędliwośćbiała–zgadzasięto
zcałymgreckimetosem.
Pożądliwośćtotawarstwa,taczęśćosobyludzkiej,jejcielesności,
którąokreślaiwyznaczajejwięźznaturalnąsferąpotrzeb,czyliwłaśnie
pożądań.Tosfera,którąwstrukturzeklasycznej
polis
,jakpamiętamy,
biorąnasiebieprzyrodniczesiłyludzkiegożycia,zamkniętewdomu,
w
oikos
,areprezentowaneprzezpracę,ciężkąpracęfizycznąniewolni-
kówikobiet,
ponos
.
Natomiastpopędliwośćtojużwyższawładzanaszejcielesności,której
bezpośrednimwyrazemjestoczywiścieodpowiadającajejcnota.Pożą-
dliwościodpowiadaumiarkowanie.Cnotąwłaściwąpopędliwejnaturze
człowiekajestmęstwo.Jesttozatemwładzaicnota,możnapowiedzieć,
produktywnaetycznieipolitycznie.Zresztąstrukturapaństwaopierasię
natymsamymrozdzialefunkcjicostrukturaduszyczyludzkiejjednostki.
Zarównotu,jakitamnaczelnaidea,naczelnywaloretyczny–wprzy-
padkujednostki:dobro,wprzypadkupaństwa:sprawiedliwość–jest
harmonijnymzgraniem,koordynacją,awięczwierzchnością,spraw-
nymirozumnymkierowaniemtymiodróżnionymiiprzeciwstawnymi
władzamiludzkiejcielesności.Cnotą,któraodpowiadapożądliwości,
jestumiarkowanie,popędliwości–męstwo.Zkoleiduszarozumna
wjednostceiwładzapaństwowatorodzajsuperpodmiotowości–obie
24
