Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wykładyzfilozofiispołecznej
tych,którzymajądośćsiły,byująć,uchwycić,objąćtęilośćrzeczywistej
władzy.Zdrugiejstronyjesttopanowanie,którezasadzasięnietylena
poddaniuczyuległościprywatnychjednostek,ileraczejnawyręcze-
niuichwobszarzetego,comożebyćrzeczywistąstawkąwgrzeowładzę
ipanowanie,czylinauczynieniuznichosóbprywatnych,ukonstytu-
owanychwswojejsamoistnejsferze,całkowicieodłączonej,oderwanej
odsferynowejpolityczności,politycznościimperialnej,awięcjuż
niegreckiej.
Alewtensposóbniejakorozwinęliśmydokońcatenschemat,podczas
gdywrzeczywistościjestonpewnymprocesem.Jakzobaczymy,zazna-
czasięrównieżwsamejmyślifilozoficznej.Myślętuprzedewszystkim
opoarystotelesowskichszkołach,takzwanychfilozofiachżycia,bardzo
wyraźniejużetycznych,takichjakepikureizm,sceptycyzmiprzede
wszystkimstoicyzm.Aletosprawynanastępnyraz.
Wkażdymraziezróbmyprzerwęnapapierosa,aktozPaństwachce
nasopuścić,tooczywiściemożeipowiniennawettozrobić,ponieważ
jestjuż,zdajesię,natopora.
[...]wtymwczesnymjeszczeokresiezbudowanyjest,możnapowiedzieć,
wokółmodelu,odktóregozaczęliśmy,amianowicieArystotelesowskiego
modeluklasycznej
polis
.Tojestnajwyraźniejpunktodniesienia.Hegel
określatozresztąmianem"totalnościetycznej”ipowiada,żetotalność
etycznatonicinnegojaknaród,czyliponiemiecku
Volk
.Trzebajednak
pamiętać,żeowo"
Volk
”jestdwuznaczneitylkodzisiaj,wnowszych
czasachtłumaczymytojako"naród”.Natomiastoznaczatorównież"lud”.
Popolskutejdwuznacznościniema.Wpewnymsensie"
Volk”
jestwier-
nymtłumaczeniemłacińskiego"
populus
”.
Populusromanus
topoprostu
ludrzymski,lud,któryoznaczajednocześnieprzynależnośćdopewnej
wspólnoty,owejetycznejtotalności.Mamoczywiścienamyśliludrzymski
zczasówrepubliki,ztychheroicznychczasówRzymujako
respublica
,
jakorzeczypospolitej.Zdrugiejstronyprzynależnośćdo
Volk
oznacza
teżrzymskieobywatelstwo,podobniejakuGreków,jakwgreckiej
polis
wpierwszejfaziejejistnienia.Chodzioprzynależnośćdostanuwolnych
irównych,doobywateli,tychprawdziwychipełnychpodmiotów,które
współrządząiwspółdecydują.
Otóżtotalnośćetycznatonicinnegojaknaród,czyliródwobrębie
etycznościabsolutnej,czylipierwotnejtotalności.Pamiętajmy,żesąto
metaforywyrażonewjęzykuszczególnym,heglowskim,ściślej:"śred-
nioheglowskim”,któregoakuratprzytejokazjiniemusimyprzerabiać,
językuzresztąwyjątkowociemnyminiestrawnym,bowpołowiejestto
32
