Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
245678910111213141516
orazpodlegającyprawuisprawiedliwościwkwestiachposiadania
własności”3.
BardzocharakterystycznejestdlaHegla,zwłaszczawtymtekście,że
szczególnynacisk,pozaheroizmemipozafascynacjąmęstwem,odwagą
ciągłegowystawianiasięnaśmierć,kładzienazupełnienieheroiczną,
bardzoprzyziemnąipłaskąetyczność,araczejwłaśnienieetyczność,tylko
pseudoetycznośćtegowszystkiego,codajesięuregulowaćprawemico
tworzystanprawny,zasadęsprawiedliwościformalnej,sprawiedliwości
zrównującejiwyrównującej.Wtekściesązresztąbardzoironiczne,zgryź-
liweuwaginatentemat.ZdaniemHeglasamopojęcietakrozumianego
prawanależywiązaćdopierozRzymemizdalekojużposuniętądestrukcją
pierwotnejwspólnoty.
Przeczytajmyjeszczeoniewolnych,botobardzointeresującewkon-
tekścieodtworzeniawłaściwegokształtutegomodelu.
"Właściwadlategostanuniewolnychpracamadoczynieniaztym,co
jednostkowe”,zawszejednostkowe.WterminologiiHeglaoznaczato,że
pracasłużytuzaspokajaniupotrzeb,albobezpośrednich,biologicznych,
jakwprzypadku
ponos
,albotychpośrednichibardziejspołecznych,jak
wprzypadkupracywsensie
ergon
.Jednoidrugiejako
poiesis
zawsze
wytwarzacośjednostkowegoinapotrzebyjednostki,"aprzeto”,powiada
Hegel,"niekryjewsobieniebezpieczeństwaśmierci”.Tylkopracapu-
bliczna,pracaogólnapoleganastawaniuwobliczuśmierciijejciągle
obecnegoniebezpieczeństwa.
Idopierotuczytamy,żenależydodaćstantrzeci,"którypoprzez
surowośćswejniczegoniekształtującejpracymadoczynieniajedynie
zziemiąjakożywiołemiktóregopracazaspokajacałośćjegopotrzeb
wdrodzeobróbkiswegobezpośredniegoprzedmiotubezuciekaniasię
doczłonówpośrednich.Stantenjestzatem–napodobieństwożywiołów
–pełnowartościowątotalnościąiindyferencją,atymsamympozostajena
zewnątrzróżnicy,właściwejrozsądkowidrugiegostanu,iwciałachswych
członkóworazswymduchuzachowujemożliwośćabsolutnejetyczności
formalnej,odwagiigwałtownejśmierci”4.
Dopierotupojawiasięówstantrzeci,wyodrębniającysięjednak,
zauważmy,jakgdybynaskutekwyraźniejszegowydzieleniasięstanu
3G.W.F.Hegel,
Onaukowychsposobachrozważaniaprawanaturalnego,jegomiejscuwfilozofii
praktycznejorazrelacjidopozytywnychnaukoprawie
,przeł.M.Poręba,w:tegoż,
UstrójNie-
mieciinnepismapolityczne
,przeł.A.OchockiiM.Poręba,WydawnictwoSPACJA,Warszawa
1994,s.84.
4Dz.cyt.,s.84–85.
35
