Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1234567891011121314
dyktuje–naszmyślącyrozumjesttylkojednympniemnaszegopo-
znania,jednąniesłychanieistotną,bodajczynieważniejszą,aletylko
jednązdwóchprzynajmniejwładzpoznawczych.Bowiemżebywyjaśnić
możliwośćtakiegodziwnegozjawiskajaknaszeludzkiepoznanieświa-
tazewnętrznego,niezależnegowtymsensieodnaszegomyśleniaonim
czydoświadczaniago,trzebaprzyjąćkoniecznierównieżtędrugąwła-
dzę–władzęreceptywności,jakjąKantnazywa,wprzeciwstawieniudo
spontanicznościczyteżsamorzutnościmyślenia.
Myśleniejestsamorzutne,toznaczyzsiebiesamego,przezswoją
wolność,wytwarzaswojeprzedmioty.Aleprzedmiotowośćpoznawa-
na,przedmiotowośćdoświadczeniatego,corzeczywiściejestiistnie-
je,którazapewnianaszemupoznaniuważnośćobiektywną,niemoże
byćwytworzonawcałościprzezsamorzutnąwładzęnaszegomyślenia.
Bowiemtawładzamadosiebieto,iżmożezostaćwprawionawruch
dopieroprzezjakąśtreść,którązastaje,którawtymsensiejestjejdana,
itobyciedanymjestnieredukowalneiniekonstruowalne,ponieważ
treściniemożnawywieśćdrogąapriorycznejdedukcjiczykonstrukcji
zsamejtylkoformy.Naszemyśleniedajetylkoformępoznania.Formę,
którajestzawszetakasama:jestniąracjonalizacja.Aleracjonalizo-
waćmożnatylkocoś,cojestdanejakoirracjonalne.Żebyuruchomić
mechanizmnaszegorozumu,racjonalizującymechanizmpoznania,
musimywpunkciewyjściastanąćwobliczuczegoś,cojestdlanas
wyzwaniemprzychodzącymzcałąpewnościązzewnątrz,czegoś,co
jestnamzgruntuobce,zaskakującedlanas,icozmuszanasdotejra-
cjonalizacji.Tymczymśjestwłaśnieowatajemniczatreśćpoznania
–iwłaśniedlategoKantobstajeprzyrównorzędnościdrugiejwładzy
idrugiegopnianaszegopoznania,czymjestwładzapoznaniazmysło-
wego,receptywnośćnaszegoaparatupoznawczego.
Rzeczsamawsobiejesttutajpotrzebnajakoogniwospajającecałą
konstrukcję.WspomnianyjużprzezemnienapoczątkuJacobiwswojej
książceoDavidzieHumie,zamieściłdodatekpodtytułem
Oidealizmie
transcendentalnym
,którystanowizwięzłykomentarzkrytycznydo
filozofiiKanta,dojegopierwszej
Krytyki
.Jacobiformułujetamnastę-
pującąmyśl,którąpotempodejmiecałepierwszepokolenieczytelników
Kantaiktórastaniesięhasłemwywoławczymdlakrytycznegonamysłu
nadfilozofiątranscendentalnąwrozumieniuKanta.Jacobimianowicie
stwierdzatam,żepojęcierzeczysamejwsobiejestnajbardziejskró-
towym,skondensowanymwyrazemwewnętrznychsprzeczności,które
targającałąbudowląkantowskiejkrytyki.Bowiembeztegopojęcianie
5
