Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1234567891011121314
goriiwużytkutranscendentnym,anietranscedentalnymlubteżim-
manentnym.Pamiętamy,żeKantbardzosurowoformułujeterygory
iwytyczategranice.Kategoriestanowiącepodstawowywynikkantow-
skiejkrytykipoznaniamająkonieczneiprawomocnezastosowanie
ionewłaśniepodtrzymującałygmachwiedzyinauki.Prawomoc-
nośćwobrębiepoznanianaukowegokategorieczerpiąwłaśniestąd,
żesąnieprawomocnepozagranicamitegoobszaru.Innymisłowy,nie
wolnostosowaćkategoriidoczegośco
exdefinitione
pozategranice
wykracza–towłaśnieKantnazywatranscendentnymużytkiemkate-
gorii.Jakwiemy,najważniejszymobszarem,naktórymdokonywano
takichtranscendentnychhipostaz,jestdlaKantaobszartradycyjnej
metafizyki.Tawłaśniemetafizyka,którąkrytykamaprzezwyciężyć
iobalić,byławgruncierzeczywłaśniepermanentnymstosowaniem
kategoriipozaichobszaremprawomocnejważności.Czyniławtenspo-
sóbzkategoriiideeczystegorozumu,wykraczającpozaobszarmożli-
wegodoświadczeniaistosującpojęcia,któretylkowtymobszarzemają
ważnośćprzedmiotowąipoznawczą,dotakichprzedmiotówjakBóg,
duszanieśmiertelna,wszechświatjakocałość,którezistotyswejleżą
pozaobszaremwszelkiegomożliwegodoświadczenia.
Otóżrzeczsamawsobiewteoriopoznawczym,węższymaspek-
ciejestpoprostudokładnymodpowiednikiem,możnapowiedzieć
–skrótowymsubstytutem,reprezentantemtychwszystkichtranscen-
dentnychprzedmiotów.Rzeczsamawsobiejestskrótowąnazwądla
tegozagadkowegobytu-niebytu,któregorozumposzukujeupodstaw
całegoswojegodoświadczenia.Wtymsensietoposzukiwanie,towy-
kraczanierozumupozadoświadczeniejest,jaktoKantpokażew
Dia-
lektyceczystegorozumu
,wrodzonesamemurozumowiinależydojego
podstawowychcechiwłaściwości.Tymniemniejjestnieprawomocne
idlategozpojęciemrzeczysamejwsobiewkrytyceniemożnapozostać,
niemożnasięwniejutrzymać,wtymhoryzonciemyśleniakrytycznego,
takjakpojmujejeKantwswoimzamyślefilozofiitranscedentalnej.
Jakwidaćwięc,pojęcierzeczysamejwsobieicałazawartawnim
sprzecznośćczyteżaporiamogłoirzeczywiściebyłonajpierwszym
punktemzapalnymsporówikontrowersji,jakierozpoczęłysięwkrót-
cepoopublikowaniupierwszej
Krytyki
.Aletakichobszarówproble-
matycznychbyłowięcej.Drugimtakimkręgiempytańiwątpliwości,
zresztąściślezwiązanymzproblematykąrzeczysamejwsobie,było
towszystko,cowiążesięwłaśnieztąniewywodliwątreściązmysłową,
ztreściątego,codaneicoukazujesięwkrytycekantowskiejjakoniere-
7
