Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wykładyzklasycznejfilozofiiniemieckiej
można–bytakrzec–dokrytykiczystegorozumuwejść,jestonoswoje-
gorodzajuprzepustką,ponieważbeztegopojęcianiemożnaskonstru-
owaćcałegoschematupoznania,całejtejmaszyneriipoznawczej,tak
jakjąopisałKant.Alezdrugiejstrony,dodajeJacobi,ztympojęciem
niemożnawkrytycepozostać,botopojęciejestrzeczywiściekamie-
niemobrazydlasamejistotymyśleniakrytycznego,takjakjerozumie
Kant.Wtymsensiejestnajbardziejwidomymznakiemwewnętrznej
aporii,któracałątękonstrukcjęodśrodkarozsadza.
Dlaczegorzeczsamawsobieniemożewejśćdokrytyki?Ztego
względu,żetopojęcieitylkoonowtakimbardzoambiwalentnym
użytkugwarantujenamuchwycenietożsamościprocesupoznawczego,
którejnieuchwycimy,jeżelizlekceważymyktórąkolwiekzdwuwładz,
którykolwiekzdwupninaszegopoznania.Intelektlubzmysłowość.
Samorzutnośćmyślenialubreceptywnośćwrażliwości,doznawania.
Aprioryczniekonstruowanąiwytwarzanąformęnaszejwiedzydaną
inieredukowalną,raczejzastanąniżznajdowanąjejtreść?Jeżelinie
chcemystracićzoczużadnegozobutychnieodzownychczynnikówczy
pnipoznania,musimyprzyjąćrzeczsamąwsobie.Musimyprzyjąćrzecz
samąwsobiejakohipotetycznemiejsce,zktóregomogąpłynąćbodźce,
czyteżimpulsy,jakieodnajdujemywnaszychwrażeniachzmysłowych,
miejsce,wktórymjestzakotwiczonaostatecznieobiektywnarealność
naszegopoznania.
Zdrugiejstronyztympojęciemniemożemywkrytycepozostać.
Jużnapierwszyrzutokawidać,–cowytkniejakopierwszyJacobi,
apotemwłaśnieSchulze-Enezydembędziewysuwałwcharakterze
najmocniejszegoargumentu–żebiorącrzeczdosłownie,atakwłaśnie
pierwszą
Krytykę
wówczasczytanowjeszczeoświeceniowo-teoriopo-
znawczejperspektywie,całatakonstrukcjatrzymasiętylkowtedy,je-
żeliprzyjmiemy,iżrzeczsamawsobiejestwłaśnieźródłem,miejscem
pochodzenia,aletakżeprzyczynątego,żewogólepowstająwnasjakieś
wrażenia,jeżeliprzyjmiemy,żejestjakaśsiła,jakaśsubstancja,która
oddziaływananaszaparatpoznawczy.Krótkomówiąc,musimyprzyjąć
realistycznąinterpretacjęrzeczysamejwsobie.Aleoczywiściepopada-
mywtedyodrazuwaporię.
Otóżpowiedzieć,żerzeczsamawsobiejestprzyczynąnaszychwra-
żeń,żepobudzajakooddziałującazzewnątrzsubstancjanaszaparatpo-
znawczy,todopuścićsięnajbardziejkarygodnegonadużyciawramach
rygorówtranscendentalnejkrytykipoznania,amianowiciezastosować
kategoriepozaobszaremmożliwegodoświadczenia.Czyliużyćkate-
6
