Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałII
Kształtowaniesięinstytucjiwyłączeniasędziego–
ryshistoryczny
2.1.Praworzymskieiokrespojustyniański
Sięgającdogenezyinstytucjiwyłączeniasędziego,atakżegeneralnych
wzorców,którymiodzamierzchłychczasówobowiązanybyłkierowaćsię
sędziawymierzającysprawiedliwość,należypowrócićdoźródeł.Wtej
materiiwkręgubadańznajdujesięprzedewszystkimpraworzymskie,
którestanowipodwalinyporządkuprawnegozarównopaństwEuropy
średniowiecznej,nowożytnej,jakiwspółczesnej69.
Wtekstachkodyfikacjijustyniańskiejodnaleźćmożnakluczowytermin
iudicium.Próbajegodefinicjistanowiłaprzedmiotzmagańzarównoglo-
satorówczasówrzymskich,jakipojustyniańskichkomentatorówzeszkoły
legistówikanonistów70.E.Szymoszek,analizującpoglądyAzona,Pla-
centna,Odofredusa,AccursiusaczyIzydorazSewilli,zwróciłuwagę,iż
bolońscyglosatorzyodnosiliterminiudiciumdoznamiennejrolisędziego
jakouczestnikaprocesuoszczególnymstatusie,wyposażonegowatry-
butymającegwarantowaćsprawiedliwerozstrzygnięciekonkretnejspra-
wy.Wtezachtychglosatorówznajdujesięistotaofficiumiudicis.Łączyona
uprawnieniaorazobowiązkisędziego,bywnikliwierozważyćwszystkie
okolicznościsprawy,celemzapewnieniawszechpanowaniasłuszności.
Podkreślonotam,iżsędzianiepowiniendziałaćpodwpływemstrachu
anikorzyści,niepowinienkierowaćsięnienawiściąanijakimkolwiekin-
69W.Wołodkiewicz,Europaipraworzymskie.Szkicezhistoriieuropejskiejkulturyprawnej,War-
szawa2009,s.69.
70E.Szymoszek,IudexwliteraturzeprocesowejXII-XIIwieku(wo)ActaUniversitatisWratisla-
viensis,Wrocław1992,PrawoCCXIV,s.43in.ipodanetamźródła.
38
