Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Epokaśredniowiecza
równowDigestach,jakiInstytucjachJustyniana,występowałterminre-
cusare,tłumaczonyjakoowzbraniaćsię,protestować,sprzeciwiaćsię.Ter-
mintenodnoszonodoróżnychkontekstów(recusareactionem,recusarehe-
reditatem),dopierozaśwkonstytucjachkodeksowychpojawiłsię
wodniesieniudosędziego,jakorecusareiudicem83.Justynianrozstrzygnął
ostateczniekwestiętrybuwyłączeniasędziego.Żądaniewyłączeniasę-
dziego,podrygoremoddaleniawniosku,możliwebyłotylkodomomentu
litiscontestatio–wdaniasięwspór,itozuwaginapoważne,istotneprzy-
czyny.Stronamusiałazwrócićsiędocesarzazwnioskiemowyłączenie
danegosędziegoiprzekazaniesprawydorozpoznaniakomuinnemu(ad
aliumcurrere).Cesarzzaśpouznaniuzasadnościwnioskupostanawiał
wyznaczyćalboinnegosędziego,albosędziegododatkowego,dlawspól-
negorozstrzygnięciasprawywrazzsędzią,któregodotyczyłwniosek
owyłączenie84.
2.2.Epokaśredniowiecza
Wśredniowiecznychpoglądachprzedstawicielidoktrynyszkółlegis-
tówikanonistówodnajdujemydalszą,szerokąinterpretacjękodyfikacji
justyniańskiejicałejrzymskiejspuścizny.UschyłkuXIIw.średniowieczni
znawcyprawarzymskiegowywodzili,iżnależywyłączyćsędziegowrogo
nastawionegowobecjednejzestron.Nowościąbyłopotraktowanieinsty-
tucjiwyłączeniasędziegojakojednegozrodzajówekscepcji.Podobniejak
inneexceptionesdilatoriae,zarzutstronniczościsędziegomusiałzostaćpod-
niesionyprzedrozpoczęciemsporu.Wyjątkowojednakdopuszczanopo-
wołaniesięnazarzutstronniczościsędziegotakżewtokuprocesu.Próbą
zwróceniaprocesunatorysprawiedliwościbyłopostulowaneustanowie-
niebiskupa,którywrazzflpodejrzanym”sędziąmiałbyrozstrzygnąć
sprawędokońca.Wśródkanonistówniebyłonatomiastzgodycodokwe-
stiipodmiotuupoważnionegododecydowaniaowyłączeniuiwyznacze-
niunowegosędziego.PapieżAleksanderIIIwywodził,iżwybórinnego
sędziegoprzysługujestronom.PapieżInnocentyIVdecyzjęwtymwzglę-
dzieoddawałbiskupowi–tobiskupprzekazywałsprawęwyższemusą-
dowialbodelegowałinnegosędziegodorozpoznaniasprawy.PapieżIn-
83E.Szymoszek,Iudexwliteraturze...,s.186.
84Tamże,s.161ipodanetamźródła.
41
