Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
11
ujmowaniazjawiskiaspektówrzeczywistościpozazmysłowejzapomocąod-
wołaniadopercepcjiwęchowej.Jednakpierwszympolskimjęzykoznawczym
opracowaniemdotyczącymzapachujestdziełoMarianaBugajskiegoJak
pachnierezeda?Lingwistycznestudiumzapachówpoświęconenazewnictwu
woniwpolszczyźnieisłownictwuzwiązanemuzezmysłempowonienia,
wktórympodjętopróbęscharakteryzowanianietylkopolskichnazwpod-
stawowychodnoszącychsiędozapachu,alerównieżopisówwonizawartych
wtekstachartystycznych.Znajdziemywnimzatemdiachronicznyprzegląd
nazwpodstawowych,którychzestawzaczerpnąłautorzustaleńKrystyny
Pisarkowejiuzupełniłsłownictwempochodzącymzdefinicjisłownikowych,
atakżeanalizęopisówwyekscerpowanychgłówniezpolskichtekstówlite-
rackichipoetyckich,uporządkowanychwedleźródłapochodzeniazapachu.
Opracowaniemacharakterinterdyscyplinarny,autorobszernieiszczegółowo
omawiakwestiedotyczącetrudnościwjęzykowymopisiedoznańwęcho-
wych,uwzględniającszerokopojętąwiedzępozajęzykową(takkulturową,
jakpsychologiczną).Poruszawnimróżneaspektywyrażaniadoznań
zapachowychiopisywaniawrażeńwęchowych,kładącnacisknakwestie
ponadindywidualne,związanezjęzykowymobrazemzapachu5.Omawiając
słownictwonazywającezapachy,Bugajskiprzyjmujezapodstawowypodział
woninaprzyjemneinieprzyjemne(zapunktwyjściaobierającrodzajwrażeń
węchowych).Uznaje,żetakąklasyfikacjęobrazująijednocześnieuzasad-
niajądwaantonimiczneleksemywpolszczyźnie:pachniećiśmierdzieć,
5Inneopracowaniapoświęconezapachowiwpolszczyźnietogłównieartykułydotyczą-
cewybranegoaspektuzmysłupowonieniaiwyrażaniadoznańwęchowych.Naderistotny
zlingwistycznegopunktuwidzeniajestartykułKrystynyPisarkowejSzkicpolaseman-
tycznegozapachówwpolszczyźniezroku1972,dokonującyelementarnegopodziałuiopisu
podstawowegosłownictwazwiązanegozzapachem.Oczasownikachpercepcjiwęchowej
pachnieć,czuć,wąchaćpisałRomualdGrzesiak(choćpoanalizachniezaliczyłtychpredy-
katówdoczasownikówpercepcyjnych)wopracowaniuSemantykaiskładniaczasowników
percepcjizmysłowej(1983).Predykatompercepcyjnym(czuć,wąchać,pachnieć,smrodzić,
śmierdzieć)poświęciłateżuwagęRenataGrzegorczykowawartykuleOkreśleniapercep-
cjiwęchowejwjęzykupolskim(2012).OzapachuperfumpisałaMagdalenaZawisławska
wartykuleSposobyopisuzapachuperfum(naprzykładziewybranychtekstówzblogów).
Związanenierozłączniezzapachem,atakżemetaforą,jestzjawiskosynestezji,któremu
poświęconowpolszczyźniewieleuwagi.Wtymkontekściewspomniećnależyartykuły
IrminyJudyckiejSynestezjawrozwojuznaczeniowymwyrazówiKamilliTermińskiejMe-
taforasynestezyjna,choćniezawierająonewieluprzykładówodnoszącychsiędozapachu,
atakżeopracowanieAlicjiNagórkoZagadnieniaderywacjiprzymiotników(wktórym
autorkazauważa,żepercepcjawęchowajakojedynaspośródzmysłówniemawjęzyku
polskimprymarnychwykładnikówprzymiotnikowychwzakresiejakościiintensywności
doznania,azatemtrzebawyrażaćjąokreśleniamizapożyczonymizinnychdoznańzmysło-
wych).WartowymienićtakżeartykułEwyBiłas-PleszakiKatarzynySujkowskiej-Sobisz
„Dotykaniezapachu”–metaforysynestezyjnewewspółczesnychtekstachperswazyjnych
orazAgnieszkiRosińskiejRolasynestezjiwobrazowaniuzapachu.
