Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
WSTĘP
ikulturowym.Językczłowiekajestobrazemnaszegoświata,awięckontekstem,
wjakimnależygowidzieć,jestświat(Tabakowska1995:13).
Elementemnierozerwalniełączącymjednostkęzeświatemzewnętrznym,
spajającymcielesnośćzeświadomościąidoświadczaniemateriizwywo-
łanyminiąuczuciami,sązmysły.Dziękinimpoznajemyświat,mająwięc
podstawoweznaczeniewnaszymżyciu.Wielebadańiopracowańzróżnych
dziedzinnauki(m.in.naukmedycznych,społecznych,humanistycznych)
dotyczytegoogólnegozagadnienia,atakżeposzczególnychzmysłów.Jednak
jednemuznichpoświęcasięznaczniemniejuwagi-badanianadzmysłem
powonieniaipowiązanymznimzapachemwciążnależądorzadkości.Mimo
iżzapachjestelementemdoświadczeniaprawiewszystkichludziioddziałuje
nanaszarównowwymiarzefizycznym,jakipsychicznymorazspołecznym,
tobadaniasocjologiczne,cywilizacyjne,atakżekulturoweczylingwistyczne
nieczyniąztegozagadnieniacentrumswoichzainteresowań.Tymczasem
wydajesięonodlanaukhumanistycznychispołecznychbardzointeresu-
jące-szczególniezaśjegoaspektjęzykoznawczy,główniezewzględuna
ograniczeniazwiązaneznazywaniemzapachuiwyrażaniemdoświadczeń
węchowychwjęzyku.
Problemyzopisywaniemzapachówwiążąsięztrudnościamikognityw-
nymi,językowymiorazinterpretacyjnymi.Odróżniamyzapachy,alenie
zawszepotrafimyjeokreślić.Jakzauważaamerykańskibadaczzapachów
ipercepcjiwoniAveryGilbert,zidentyfikacjąznanychzapachówwzasa-
dzieniemamykłopotu,rozpoznajemyichbardzowiele,częstoniejesteśmy
jednakwstaniewyrazićsłowemnaszychwrażeńwęchowych.Trudności
przysparzanampróbaichklasyfikacjiiopisu-wlaboratoryjnychtestach
nazywaniewoni(przypadkowowybranej,pozbawionejkontekstuibezmoż-
liwościponownegojejpowąchania)wypadatragicznie.Problemniepolega
zatemnanierozpoznaniuzapachu,lecznaniemożnościodnalezieniaonim
informacjiwerbalnej(por.Gilbert2010:200-201).Trudnościtezauważone
zostałyjużprzezArystotelesa,któryuznał,żezapachy,wprzeciwieństwie
dokolorów,niełatwojestopisywaćinazywać.Naprzestrzeniwiekównie-
wielesięzmieniło-mimopodejmowanychparokrotniepróbipojawienia
siękilkuteoriizapachówniewypracowanonaukowychsposobówmierzenia
wonianirzetelnego,ujednoliconegoopisuzapachów.Dodziśnieudałosię
zatemnzmierzyć”inazwaćzapachów,takjakmożnamierzyćinazywaćnp.
kolory2.
2Zarównozapach,jakibarwasązjawiskamibiologicznymiineurofizjologicznymi,
jednakbarwęjakozjawiskofizycznemożnazmierzyć,ponieważcharakteryzujejąod-
powiedniadługośćfali.Niemalkażdąbarwęmożnapokazać(wnaturzelubnapapierze)
ikażdądasięutrwalić.Zidentyfikowaniezapachupoprzeztakiebezpośrednieodniesienie
jesttrudne,jeślinieniemożliwe,zaśreferencjatakawogóleniejestmożliwadoutrwalenia
pozaspecjalnymiwarunkamilaboratoryjnymi(por.Bugajski2004:19-20).
