Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Starciepierwsze:Wyspiański–Matejko
godnatylkomilczenia?Wartozawierzyćodczuciomjedynegoświadka
inarratoratejsceny–tchnęłaonaprzedewszystkimnienaturalnością,
pozą,dziwnością.
AktII.Wyspiański-aktorgrarolęMatejki
Prof.JulianNowakotrzymałodWyspiańskiegointeresującąpropozy-
cję:
DNamalujęPanukawałek«Grunwaldu»–chcepan?”–Niestety
odmówiłem:«Wolę,abymipannamalowałswojerzeczy,teMatejkow-
skiesąjuż,istnieją,wystarczą».NatoWyspiańskiodrzekł:DNie,toby
byłointeresujące,przekonałbysiępan,żeobrazyMatejki,towielkiedzie-
ładekoracyjne,toprojektydowitraży;niesłuszniesięteżzarzucaMatejce
brakperspektywywjegodziełach,niebyłapotrzebna,witrażzprzesącza-
jącymsięprzezeńświatłemjużsamprzezsięjestperspektywą”39.
Wtejanegdociekryjesiębardzoznamiennygestartysty.Polegaon
napragmatycznymzawłaszczeniucudzegodzieła.To,comieściłosię
wpojęciuDMatejko”,zostajepoddaneestetycznemuuprzedmiotowie-
niu–stajesięmaterią,zktórejmożnawykroićnowedziełosztuki.Co
możnazrobićztradycją–użyćjej!ZdanieDnamalujępanukawałek
«Grunwaldu»”możewygłosićtylkoten,ktooddzieliłarcydziełood
jegoaury,sakralno-nobilitującejotoczki,żebywydobyćzniegoarcy-
dzielność.Kawałekstajesięznówautonomicznącałościąjeśliuznać,
żetworzenieczerpiesokizpowtórzeniaiprzetworzenia.Jakzatem
WyspiańskinamalowałbytenDkawałekGrunwaldu”,gdybyprzyjaciel
nieokazałsięfałszywymwielbicielemoryginalności?Czybyłobytotym,
corzeczywiściewminiaturzepozostawił:kłębowiskopoplątanychlinii
wseriikarykatur?...
AktIII.Wyspiański-reŜyserinscenizujespektaklpt.„Matejko”
(...)młodyWyspiańskiprzyszedłdoMuzeumNarodowegowKrako-
wieoglądaćświeżourządzonąsalęMatejki.Jakmusiępodoba?Nieźle.
Aleonurządziłbytoinaczej.(...)Opowiada,jakbyćpowinno:obrazy
Matejkipośrodku,dobrze;alewkrągichzawiesićnależyobrazyinnych,
37
39J.Nowak,ZewspomnieńoWyspiańskim,cyt.za:Wyspiańskiwoczachwspółczes-
nych,t.II,s.174.
