Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pozbawionejjużracjonalnejkontroli:„autorytetosobowościcharyzmatycznejjestquasi-sakralnyinie
maracjonalnegoumocowania”(Kołakowski,2009,s.183).Komplikacjazwiązanaztymfaktempolega
natym,żezjednejstronymożedogłosudochodzićpotrzebarelacjizosobami,mającymiwjakimśstopniu
szczególnąsiłęoddziaływanianainnychswojąosobowością,jeśliemanująwzorcowymmistrzostwem,anie
tylkozdolnościąprzekazywaniainformacjiczyudostępnianiaumiejętności,zwyklewymagającychsprawności
technicznejczyopanowaniaformalnychregułiprocedur.
Mamyzaufaniedotakichmistrzów,jeślisązdolninaprawdęnasuczyćiwzbogacaćduchowo.Nauczanie
jestjałowe,jeśliosobanauczycielaniejestwpisanawtreśćtego,czegouczy(Kołakowski,2009,s.185).
Zdrugiejjednakstrony,powieKołakowski,niewolnoniedostrzegaćwtejsytuacjizagrożeń,jakimtrzeba
nauczyćsięprzeciwstawiaćczyjakietrzebaumiećuwzględnićwrefleksjiteoretycznejwokółsytuacji
uwikłaniawautorytet,ponieważ
[...]figuraobdarzonacharyzmatem,chociażmożewpewnychsytuacjachnieśćludziomdarypożądane,jest
przecieżzawszezjawiskiempotencjalnieniebezpiecznym,bozawszemasiłę,bystaćsięnasieniem
fanatyzmu.Bezpieczniejjesttedybeztakichfigurdawaćsobieradę(Kołakowski,2009,s.184).
NietylkowanalizachLeszkaKołakowskiegodajeosobieznaćnapięciemiędzytroskąowolność
isamodzielnośćadążeniemdobezpieczeństwaiucieczkąprzedbezsilnościąiosamotnieniem.Potrzeba
nadzieiwyrażasięzawszewnapięciumiędzyniezbędnądoząufności,dynamizującejnaszeotwarcie
izaangażowaniewświat,akoniecznądawkąnieufności,jakowarunkuzachowanianiezbędnegodystansuczy
ostrożnościwobeculeganiakomuśczynaszejpodatnościnaczyjśwpływ.
Autorytetmiędzydegradacjąiuwzniośleniem
Niesposóbniezauważyć,żeprzynajmniejwczęścidyskursupublicznego,wtymprzekazumedialnego
ireakcjinajakośćrozwojudemokracjiwPolsce,autorytetjakoterminbywaczęstotraktowanyzpoczuciem
oszustwaiuzurpacjiorazzpozycjipogardyiodmowyuznaniawagitakichodniesień.TomaszSakiewicz
sugerujedobitnie,żezwłaszczawtelewizjipojawiłsię„terrorchamskiegowykładu”,prowadzonegozpozycji
inapoziomie,jakiprezentuje„nadętapseudointelektualnanowomowa”,aprawdziwiemądrzyludzienie
odważąsięjużnapolemikęz„wytartymiodpowtarzaniasloganamiautorytetówodshowbiznesu”(Sakiewicz,
2009,s.3).Wkluczowymdlaswoichwywodówsformułowaniuredaktor„NiezależnejGazetyPolskiej”pisze:
Imwiększyprzygłup,tymbardziejwziętyjakoautorytetmoralno-naukowo-
-intelektualny.Wsprawachpolitykiwypowiadająsięaktorzy,śpiewacyispecjaliściodmody.Wyrok
autorytetu,niezbytdobrzerozumiejącegoużywaneprzezsiebiepojęciajestzawszeostateczny.Nie
maodniegoodwołania,bosądyspecjalistówodmodyiśpiewuwsprawachpublicznychrzadkozostawiają
miejscenarefleksję(Sakiewicz,2009,s.3).
Jakkolwieksarkazmprzebijającyztejwypowiedziniemiałbypoważnychpowodówiargumentów,
tozauważmy,żewprocesiedążeniadospołeczeństwaobywatelskiegonieuchronniebędziedochodzić
dopublicznegozabieraniagłosuprzezcorazszerzejreprezentowaneśrodowiskawkwestiachobchodzących
wszystkich,skazującnascorazbardziejnapodwójnąpułapkęScylliniekompetencjiuczestnikówsceny
publicznejorazCharybdyzamkniętychgrupekspertalnych,naznaczonychnadodatekmechanizmami
medialnegonamaszczenia.Sątozresztądwiepostacitegosamegomechanizmuograniczaniaprawagłosu
wdebaciepublicznejwtrybieapriorycznegorozstrzyganiatego,ktoiczyjemyśleniamajątuprawo
doobecności,anawetwywieraniaznaczącegowpływuiustanawianiapresjitakkonstruowanego
konwencjonalnegokryteriumnormy.
JanuszA.Machereknapiszenawet,że„niematakiejbzdury,którejniefirmowałbyjakiśprofesor”,
azarazemdodazaRortym,żefilozofiainaukaniemogąnarzucaćdemokracjiswoichstandardówiracji,
iżdebatapublicznaniemożebyćichzakładnikiem:
[w]tymconajmniejsensie,żeżadenfilozoficznyczynaukowypoglądczyautorytetniemożesobierościć
prawadoeliminacjiczychoćbydyskryminacjiinnychwpublicznejdebacie,uzurpowaćsobiewyłączności
czydomagaćsięwyłączeniawłasnychpoglądówspodpublicznejkrytyki(Macherek,2009,s.21).
DotytułowegopiedestałuwieżyzkościsłoniowejzksiążkiMacherkazjednejstrony,orazautorytetu
nadawanegozapośrednictwemurnywyborczejzdrugiejstrony,dochodząjeszczesiłastabilizowaniarangi
iskłonnościdoposłuchudziękimassmediomipraktykompowtarzania,nagłaśniania.Przyznawaniestatusu
„wysokiegoautorytetu”niezałatwiasprawyjakościżyciaspołecznego,ponieważprzestrzeniautorytetównie
sposóbwyłączyćzdynamikikonfrontacjiiwalki,czasembezpardonowej.ZresztąHenrykElzenberg
wKłopociezistnieniemzapisałswojemarzenieojakościkonfliktówwspołeczeństwie,„gdynaprzeciwsiebie
