Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
CzęśćI.Wyzwaniaizagrożeniadlabezpieczeństwamiędzynarodowego
PoszerzanieNATOorazewolucjafunkcjiistrategiitegosojuszu
Wśródścierającychsięnapoczątkulat90.XXw.różnychsposobówzapewnienia
bezpieczeństwamiędzynarodowegowEuropie(paneuropejski-opartynaKBWEl
OBWE,europejski-opartynastrukturachUniiEuropejskiejieuroatlantycki-opar-
tyoNATO)35odpołowylat90.XXw.wyraźniezaczęliprzeważaćzwolennicyopcji
euroatlantyckiej.Katalizatoremtychzmianbyłykolejnefazykonfliktówbałkańskich
ikolejneprzejawymilitarnegozaangażowaniaUSAiNATOwjegorozwiązanie.Decy-
dencipolitykizagranicznejibezpieczeństwaStanówZjednoczonych,jakiwiększości
państweuropejskich,traktowaliSojuszPółnocnoatlantyckijakonajważniejszywie-
lostronnyśrodekbezpieczeństwawpozimnowojennejEuropie.
NATOwcałymokresiepozimnowojennympodlegałostałejtransformacjinietyl-
kozewzględunakolejnerozszerzenia36,aletakżezpowoduistotnychzmianjegofunk-
cji37.PaństwaczłonkowskieNATO,podpresjąUSA,stopniowoodchodziłyodlitylko
funkcjiobronnejtegosojuszuinadawałycorazwiększeznaczenieakcjomofensyw-
nympozaobszaremwymienionymwart.6TraktatuWaszyngtońskiego(obszarem
traktatowym).TymsamymzmieniałsięcharakterNATOzsojuszutypowoobronne-
gowsojuszobronno-ofensywny.Znajdowałotoswójwyrazzarównowkoncepcjach
strategicznychNATOz1999r.i2010r.,jakiwpodejmowanychprzezniegodziała-
niachtypuoutofarea.Najbardziejwymownymtegoprzykładembyłainterwencja
militarnalotnictwaNATOwobecSerbiiw1999r.,którabyłapierwszą,bezmandatu
ONZ,zbrojnąinterwencjąNATOpozaobszarempaństwczłonkowskich.Byłototeż
pierwszetakpoważneodejścietegosojuszuodcasusfoederisTraktatuWaszyngtoń-
skiego,któryzawierapostanowieniaozbiorowejobronieprzednapaściąnaobszarze
obejmującymterytoriumpaństwczłonkowskich.Nieprzewidujenatomiastakcjiofen-
sywnych.InterwencjamilitarnaNATOwobecSerbiiznaczniezmniejszyławiarygod-
nośćargumentacji,żeNATOjestsojuszemdefensywnymnikomuniezagrażającym.
Wkolejnychlatach,m.in.zasprawązaangażowaniamilitarnegoNATOwAfga-
nistanie3;,pojawiałysiępropozycjewzmocnieniaglobalnegozaangażowaniaNATO
35J.Czaputowicz:Systemczynieład?…,s.77inast.
36WrazzezjednoczeniemNiemiecw1990r.NATOposzerzyłosięnaobszarbyłejNRD;12marcaczłon-
kostwowNATOuzyskały:Polska,CzechiWęgry;podkoniecmarca2004r.doNATOprzystąpiły:Bułgaria,
Estonia,Litwa,Łotwa,Rumunia,SłowacjaiSłowenia;1kwietnia2009r.doNATOprzystąpiłaAlbaniaiChor-
wacja;5czerwca2017r.29.członkiemNATOzostałaCzarnogóra.
37Zob.W.J.Thies:WhyNATOEndures.Washington2009;UnderstandingNATOinthe21
st
Century.Allian-
ceStrategiesandGlobalGovernance.Eds.G.P.Herd,J.Kriendler.NewYork2012;E.Lagadec:Transatlantic
Relationsinthe21stCentury:Europe,AmericaandtheRisetheReset.“Washington”2012,s118-146.
3;ZaangażowaniemilitarneNATOwAfganistanie,najczęściejokreślanejakonmisjaNATOwAfgani-
stanie”,byłopierwsząwhistoriiNATOzbrojnąoperacjątegosojuszupozaEuropą.StanisławKoziejpisał,że
NATOznalazłosięwAfganistaniewswoistejstrategicznejpułapce.nZauważmybowiem,żesojuszznalazłsię
tamzmisjąreagowaniakryzysowego(stabilizacyjną,wsparciabezpieczeństwa),atymczasembardzoszybko
przyszłomuprowadzićtamnajwiększąkampanięwojennąitojeszczewnajtrudniejszymwydaniu-wojny
przeciwpartyzanckiej”.S.Koziej:GłównewyzwaniastrategicznewobecNATO.W:NATOwpozimnowojennym
środowiskumiędzynarodowym.Red.M.Pietraś,J.Olchowski.Lublin2011,s.20.