Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
RemigiuszSobański
rzymskiego15,atakżezwykorzystaniemdoświadczeńkulturzastanych16.Wpły-
wytychostatnichzaznaczyłysięszczególniemocnowrazzchrystianizacjąnaro-
dówgermańskich.Stosowanewnichśrodkidowodowebyłysformalizowane,ato-
warzysząceimprzekonanie,żenajprostszyminajskuteczniejszymsposobemdoj-
ściadoprawdyjestwezwanieinterwencjisiłnadprzyrodzonych,ułatwiałoprzeję-
cieichwewczesnymśredniowieczuprzezsądychrześcijańskie.MimożeKo-
ściółodpoczątkuodrzucałordalia(flsądyBożen)jakopraktykępogańską17
inigdyniezyskałyoneuznaniawprawiekościelnympowszechnym,tojednak
znajdowałypraktycznezastosowanie,normowaneuchwałamisynodalnymiiobu-
dowaneceremoniałemreligijnym18.Kolejnipapieżepotępialije19,aledopieropo
soborzelaterańskimIV(1215)20odrzuconoordaliajakośrodekdowodowyiwy-
pracowanoracjonalnesposobydowodzenia21.
scoporumsententiadeciderit.Testimoniumetiamabunolicetepiscopoperhibitumomnisiudex
indubitanteraccipiatnecaliusaudiaturtestis,cumtestimoniumepiscopiaqualibetpartefueritre-
promissum.Illudestenimveritatisauctoritatefirmatum,illudincorruptum,quodasacrosantoho-
mineconscientiamentisinlibataeprotulerit.Hocnosedictosalubrialiquandocensuimus,hocper-
petuolegefirmamus,malitiosalitiumseminacomprimentes,utmiserihomineslongisacpaeneper-
petuisactionumlaqueisimplicatiabimprobispetitionibusvelacupiditatepraeposteramaturofine
discedant.Quidquiditaquedesententiisepiscoporumclementianostracensueratetiamhacsumus
legecomplexi,gravitatemtuametceterosproutilitateomniumlatuminperpetuumobservarecon-
venitn.(tekstw:J.B.LoGrasso:Ecclesiaetstatus...,s.30inast.).Szerzejotym:W.Wald-
stein:ZurStellungderepiscopalisaudientiaimspätrömischenProzess.In:FestschriftfürMax
Kaserzum70.Geburtstag.Hrsg.D.Medicus,H.H.Seiler.München1976,s.5331556.
15Np.określaniekompetencjisądowej,zasadypomocyprawnej,takżesamopojęciejurys-
dykcji.F.Roberti:Deprocessibus.Romae1926,I,s.3.
16A.Steinwenter:DerantikekirchlicheRechtsgangundseineQuellen.flZeitschriftfür
RechtsgeschichteKanonistischeAbteilungn23(1934),s.11116.
17Ch.Leitmaier:DieKircheunddieGottesurteile.EinerechtshistorischeStudie.Wien
1953;S.Grelewski:LaRéactioncontralesordaliesenFrancedepuisleIXesièclejusqu!au
DécretdeGratien.Strasbourg1924.
18TekstysynodalnesprzyjającesądomBożymzebrałM.E.Vacaudard:Étudesdecriti-
queetd!histoirereligieuse.Paris1905.Zob.też:R.C.v.Caenegem:LaPreuvedansledroitde
mayenâgeoccidental.Rapportdesynthèse.In:LaPreuve.II:MoyenAgeetTempsModernes.
Bruxelles1965,s.6911754(flRecueilsdelaSociétéJeanBodinn17).
19fl[...]cumhaecethuiusmodisectantesDeumsolummodotentarevideanturn.MikołajI,
dekretałMonomachiamz867r.(flPatrologiaLatinan119,s.1200);flDuella,etaliaepurgationes
prohibitaesunt,quiapereasmultotiescondemnaturabsolvendusetDeustentarivideturn.Grze-
gorzVII,summariumT.35,ks.V,zawierającegodekretałyCelestynaIII,InnocentegoIII
iHonoriuszaIII.
20fl[...]Niktteżniemożeudzielićbłogosławieństwaanipoświęcenia(stosowanegoprzytak
zwanychsądachBożych)rytuoczyszczenialodowatąlubwrzącąwodąalborozpalonymżela-
zem.Oczywiściepozostająwmocywcześniejwydanezakazydotyczącewalkindywidualnych
orazpojedynkówn.C.18.Tłum.wg:Dokumentysoborówpowszechnych.Tekstgrecki,łaciński,
polski.Oprac.A.Baron,H.Pietras.II.Kraków2004,s.256.
21F.McAuley:CanonLawandEndoftheOrdeal.Oxford2006.R.C.v.Caenegen
zwracauwagę,żetzw.RegistrumVoradinenseodnotowującesetkiwyrokówwydanychpopró-