Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
RemigiuszSobański
zaliczanosprawynaturyduchowej(causaespirituales).Przyznawano,żemają
oneinnąkategorię44.
Rozróżnieniesprawduchowychisprawdoczesnych(resspiritualesires
temporales)szłowparzeztendencjamizapoczątkowanymireformągregoriańską,
dążącymidorozsupłaniapowiązańporządkówreligijno-kościelnegoispołeczno-
-politycznego,jakiezacieśniałysięodIVwieku.Jużuschyłkustarożytności
prawokościelneotwierałosięcorazszerzejnawpływyprawarzymskiego45,ale
teżdyspozycjesynodówkościelnychzostawałyprzejęteprzezustawodawstwo
cesarskie46.Punktemkulminacyjnymsprzężeniażyciakościelnegoiżyciapań-
stwowegoorazformowaniasięEuropyjakojednościpolitycznejiprawnejbyła
koronacjaKarolaWielkiegow800roku.WcesarstwieKarolaWielkiegosądow-
nictwosprawowaliwysłannicycesarscy(flmissidominicin),którymibylizarówno
hrabiowie,jakibiskupi.Począwszyodwczesnegośredniowieczasądownictwo
kościelneiświeckieniebyłowyraŹnierozgraniczone.Kościółrezerwowałdla
siebiesprawyosóbduchownychorazflsprawyduchoweznimizłączonen,fak-
tyczniejednakkompetencjasądówzależałaodukładówwładzy.Odpowiedniodo
założeńreformygregoriańskiejusiłowanowręczdoprecyzowaćirozgraniczyć
kompetencjesądów.Zpunktuwidzeniaosobowegokompetencjasądówkościel-
nychobejmowałaosobyduchowneorazflpersonaemiserabilesn(biedni,wdowy,
sieroty,uczestnicywyprawkrzyżowych).Waspekcierzeczowymdotyczyłaspraw
duchowych(małżeństwo,urzędyibeneficjakościelne...)orazflznimizłączo-
nychn(zaręczyny,sporymajątkowemałżonków,testamenty,roszczeniaalimenta-
cyjne,zaprzysiężoneumowy).
Podziałirozdziałkompetencjiutrwalałsięwrazzformowaniemsięnowocze-
snegopaństwa.OdXIVwiekuwładcyprzejmowalisądownictwo,kompetencje
Kościołazaśograniczałysięcorazbardziejdosprawduchowych(flresmere
spiritualesn),przyczymniebrakowałotendencji,byrównieżcodonichksiążę
byłostatniąinajwyższąinstancją47.
44flAliaestratiosecularium,aliaecclesiasticarumcausarum.Hocenimspecialeestineccle-
siasticis,tumpropterodiuminiquiiudicisuelsententie,tumpropterfauoremecclesie,cuiper
iniustamsententiampossessiofueratabbatan.JoannesFaventinus(zm.1187),adC.16,
q.3,c.10(cyt.za:H.Kalb:JuristischerundtheologischerDiskurs...,s.15).
45flEcclesiavivitlegeromanan.LexRibuaria(spisprawaFrankówzok.740r.).Szerzej:
A.Dębiński:Ecclesiavivitlegeromana.Znaczenieprawarzymskiegodlarozwojuprawa
Kościołałacińskiego.W:Starożytnekodyfikacjeprawa.Red.A.Dębiński.Lublin2000,
s.1311145.
46A.Żurek:LexEcclesiaeiiusimperiale1chrystianizacjaprawarzymskiegopoedykcie
mediolańskim(313rok).W:LexTuaincordemeo.StudiaimateriałydedykowaneJegoMagnifi-
cencjibp.TadeuszowiPieronkowizokazji40-leciapracynaukowej.Kraków2004,s.5851596.
47Np.przezutworzenieinstytucjirecursusababusu,mającejswepoczątkiweFrancji
(flappelcommed)abusn1PragmatiquesanctiondeBourges),przeczącejzasadzieflnullus
acuriaprelatorumappellatadcuriamregiamn,adającejksięciuprawodomaganiasięuchylenia
względnienaprawywyrokuuznanegoprzezeńzaniesłuszny.Zob.m.in.D.-A.Affre:Del!ap-
