Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wpływkościelnegodoświadczeniawrozstrzyganiusporów...
19
ipozaprawne,etyczne,jakoflopusperfectionisn37.Consideratiotheologica
iconsideratiocanonisticaniepokrywałysię:teologrozważaprawdę,kanonista
rozwiązujeproblemyprawne.Konsekwentniewięc38kanoniścigeneralnieprzyj-
mowalizasadęprawdyformalnej:flresiudicataproveritateaccipiturn39.Zupły-
wemterminuprzewidzianegonaapelacjęsprawaprzechodziławstanrzeczy
osądzonejiuchodziłazamaterialniesłuszną1stanrzeczyosądzonejzajmował
miejsceprawdymaterialnej40.Racjatakiegostanowiskabyłaoczywista:zakoń-
czonospórizaprowadzonopokójmiędzystronami.Pokójjakocelprawazostał
osiągniętywsposóblegalnyorazracjonalny41.
Kanoniściniemoglijednakniedostrzecproblemuwyrokuniesłusznegoani
teżzostawićgopozaorbitąswychrozważań.Gracjannaprzykładwywodził,że
wyroktaki,jeślidotyczysprawkościelnych,stałbysięnienaruszalnydopiero
w30latpośmiercisędziego.Byłotorozwiązanienaderpołowiczne,cołatwo
dostrzeglikomentatorzyDekretu.Jedniokreślalijejakodziwneisprzeczne
zsensemprocesucywilnego42,innijednakstalinastanowisku,żezasadyprawdy
formalnejniemożnastosowaćbezwzględnieiwewszystkichsprawach.Słusz-
nośćkanonicznanakazywaławniektórychprzypadkachdopuścić(sprawymało-
letnich,instytucjikościelnychitp.)nadzwyczajneśrodkiprzeciwniesprawiedliwe-
muwyrokowiiprzywrócićsprawędostanusprzedwyroku43.Dotychspraw
37fl[...]queritur,siquisbonafideremprescripseritetposteasciueritalteriusesse,anpeccat
siretineat?Perfectionisquidemesset,siredderet,setsinoncupiditateauaritie,setquiaputetde
iureidlicere,nonpeccat,sinonreddatn.StephanusTornacensis(112811203):Summa
decreti(wyd.J.F.Schulte:DieSummadesStephanusTornacensisüberdasDecretumGratia-
ni.Giessen1891),adc.16,q.3,c.2.
38H.Kalb:DieAutoritätvonKirchenrechtsquellenimntheologischenHundnkanonisti-
schenHDiskurs.flZeitschriftf.RechtsgeschichteKan.Abt.n84(1998),s.3071329.
39Tosamowyrażanowstwierdzeniachflsententiafacitiusn.H.Kalb:Juristischerund
theologischerDiskursunddieEntstehungderKanonistikalsRechtswissenschaft.flÖsterr.Archiv
f.RechtundReligionn47(2000),s.13.
40L.Musselli:Ilconcettodegiudicatonellefontistorichedeldirittocanonico(dalle
originialXVIIsecolo).Padova1972.Por.też:V.Cinti:L!istitutodella{resiudicata!nell!ordi-
namentogiuridicocanonico.Evoluzionestoricaesvilupposistematico.Roma1998.
41flOmnibusmodisecclesiasticaedisciplinaevelmoderationeconveniensest,utquaerationa-
biliterordinatafuerintveldecisanullainposterumdebeantrefragationeturbarin.C.35,q.9,c.1
(GracjanprzytaczalistGrzegorzaIz599r.).
42flInhocparagraphoetsequenticapitulooccurruntduomirandaetiuriciviliprorsuscontra-
ria,scil.postdiffinitiuamsententiamprescriptionemnecessariamesse,eteamdemumamorteiudi-
cisiniquicomputarideberen.StephanusTornacensis(por.przyp.37),adc.16,q.3,c.10.
43NawiązywalidosprawyrozważanejprzezGracjana(C.35):Małżeństwozostałouznane
zanieważnezpowoduprzeszkodypokrewieństwa,każdazestronzawarłanowemałżeństwo.
Jeślijednakpotemokazałosię,żesądzostałwprowadzonywbłąd,czynależyprzywrócić
pierwszemałżeństwo?(q.9).(Rozważającsprawę,Gracjanprzedstawiłflarborconsanguinitatisn
iflarboraffinitatisn).Udzieliłodpowiedzinegatywnej(flSententianamquenisiperappellationem
intraterminumlegeconstitutumrelevatafuerit,irrevocabileroburobtinebitn).Szerzej:R.Balbi:
LasententiaingiustanelDecretumdiGraziano.Napoli1990.
2*
