Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Nierównieskrupulatniejszeiszczegółówsięgającesąprawalitewskie…”
17
bezpozwoleniaizłapanychprzyzwierzu”19czypodnosząc,żeprawalitewskie
zabraniająnłowówwcudzychpuszczachikniejachpodzapłatą12rubligroszy
winyzagwałtownepolowanie”orazprzewidująwynagrodzeniezakażdeubite
zwierzęwedługprzewidzianejprzezStatuttaryfy.Tensamartykułstatutowy
miałuczonynapewnonamyśli,gdydodawał,żeprawalitewskienTożiopo-
słanychwcudzekniejestrzelcachrozumiećkażąpotajemniepolujących”20.
Taogólnacharakterystyka,możewystarczającanaużytekuniwersyteckie-
gowykładu,nasjednakniesatysfakcjonuje.Podejrzewamybowiem,żeart.1
jestbardziejskomplikowany.Wydajesię,żeabywłaściwiezrozumiećjego
treśćnależyrozpatrzyćgowrozbiorzenakilkaczęści,odnoszącychsię,jak
sięwydaje,dozupełnieróżnychsytuacji.
Pierwszą1jaknależysądzić1ujętowpoczątkowymfragmencie,który
brzmi:nTeżustawljajem:chtobyczijełowykgwałtompołowił,togdytomu,
wcziejpuszczibudietpołowił,majetkgwałtzapłatitidwanadcatrublewgro-
szej,ananasgospodara,protiwienmajetzapłatitipodcenoju,kotoryjzwier
budietpołowił,jakoniżejnapisano”.
Wydajesię,żechodzitunietyleokaręzapolowanienacudzymgruncie,
alekonkretnieoukaraniegwałtownegoprzejęciazwierzynyschwytanejlub
pędzonejwtrakciepolowaniaprzezkogośinnego,awięcwłaśnieonpołowie-
niegwałtemczyichśłowów”1jakujmujetotekststaropolskiStatutu.Otym,
żetakieprzypadkijużwpierwszejpołowieXVwiekunienależałydorzadko-
ści,anawetstałysięprzyczynąingerencjiustawodawcy,równieżwzmianko-
wałDaniłowicz:nGdysporyczęsteikłótniezachodziływzględempolowania
międzyszlachtązokazjiprzejmowaniawłowachzwierzątodpsówcudzych
pędzonychalbopojmanych,cowiększazabijaniepsówsamych,dlazapobieże-
niatymbezprawiomwydałJagiełłodrugieprawoV.I,fol.81,abyodtądkażdy
wpolowaniulubwłowachjelenia,wieprzadzikiego,łosiaitd.pędzonegoalbo
pojmanegoprzedpsamicudzymigwałtemłapiącyisobieprzywłaszczającyza
każdegozwierzalubpsa3grzywnystroniewynagrodzenia,adrugie3urzę-
dowizakaręzapłacićbyłwinien”21.Niebrakdowodów,żesporynatymtle
19Rubeloznaczałdawniejdwiekopy,czyli120;12rubligroszyrównałosię1440gro-
szom.Prawopolsko-litewskie,s.355.
20Prawokrajowe…,k.168.
21Prawokrajowe…,k.167.Por.teżP.Dąbkowski:Uprawnienia…,s.237;Idem:Pra-
woprywatne…,s.219in.Art.12(nCenaosobakach”)zrozdz.XII(nOgrabieżiionawiazki”)
IStatutulitewskiegoprzewidywałkarypieniężnezakradzieżalbozabiciepsówmyśliwskich.
Ichwysokośćbyłaściśleokreślonaizależałaodswoistejnspecjalizacji”iprzeznaczeniapsa.
Por.O.Hedemann:Dawnepuszczeiwody.Wilno1934,s.118,gdziemowaopojawiających
sięwźródłachskargachzpowoduzabiciapsaiożądaniachuiszczeniaodszkodowaniawedług
statutowejtaksy.B.Dyakowski:Odawnychłowachidawnejzwierzynie.Warszawa1989
(reprintzwydaniaWarszawa1925),s.49twierdził,żewdawnejPolscenliczonoprzeszło30
takichróżnychodmianiklaspsówmyśliwskich”.Por.I.Bobiatyński:Naukałowiectwa.
T.1.Wilno1823,s.14in.
