Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
SławomirGodek
ziemskich11.TakąewolucjęwKoronieodzwierciedlająnp.przepisyKorektury
Prawz1532roku12.TymczasemnaLitwie1gdzie,skądinąd,niemożnamó-
wićoregalewformieznanejzKorony13igdzie,jaktoująłniegdyśPrzemy-
sławDąbkowski,nwłasnośćprywatnapóźniejwydobywasięzkrępującychją
więzów”1procestenbyłwXVIwiekujeszczewtoku,amonarchowiewciąż
nadawaliswympoddanymprawopolowania14.Przywilejewydawanejeszcze
zaZygmuntaAugustazawierałyznamiennezastrzeżenie,żehospodarnadaje
wieśnzłowyzwerynnemi,iptasznemi”15.Processtopniowegogruntowaniasię
zasadywyłącznościłowieckichuprawnieńwłaścicielawyzierazkartlitewskich
kodyfikacji16.
RozważaniawypadazacząćodkodyfikacyjnegodebiutuLitwinów,awięc
odIStatutuz1529roku17.Wśródtrzynastujegorozdziałówjedenwcałości,
amianowicieliczącyczternaścieartykułówrozdziałIX,zostałpoświęcony
łowom,puszczom,bartnictwu,jeziorom,bobrowymgonom,nchmieliszczom”
isokolimgniazdom18.Art.1tegorozdziałunositytułnChtobycziiłowykgwał-
tompołowił”.TodoprzepisutegoartykułunawiązywałzapewneDaniłowicz,
zwracającuwagę,iżIStatutnpostanowił,żejeślibyktowcudzychlasachbez
pozwoleniadziedzicapolował,tenzwierzęoddaćpowinieni12rubligroszy
zapłacićma;tenżenajednymmiejscupostanowiłkaręśmiercinapolujących
11I.Daniłowiczująłrzecznastępująco:nPrawoalbowiempowszechneisłusznośćnatural-
nawymagałybyzpodziałemgruntuiużytkizonychściągającesięnależałydo[po]szczegól-
nychwłasności,wktórychlicznezwierzętatakżezaczęśćgruntowąniejakouważanemieszczą
się.Atotymsłuszniejdziejesię,gdymyśliwiinnejeszczeszkodywłaścicielowi[…]czynić
zwykli”.Prawokrajowe…,k.167.
12W.Uruszczak:KorekturaPrawz1532roku.Studiumhistorycznoprawne.T.1.War-
szawa1Kraków1990,s.202.
13M.Downar-Zapolskij:Gosudarstwiennojechozjajstwo…,s.319;W.Piczeta:
Agrarnajareforma…,s.287.
14P.Dąbkowski:Uprawnienia…,s.235;Idem:Prawoprywatne…,s.215in.;W.Ka-
mieniecki:RozwójwłasnościnaLitwiewdobieprzedIStatutem(Studiahistoryczno-gospo-
darcze).Kraków1914,s.45in.(osobnaodbitkaznRozprawWydziałuHistoryczno-Filozoficz-
negoAkademiiUmiejętnościwKrakowie”).
15OwielkiejliczbietakichprzywilejówznajdującychsięiwMetryceKoronnej,iwMe-
tryceLitewskiejpor.Prawokrajowe…,k.167;T.Czacki:Olitewskichipolskichprawach,
oichduchu,źródłach,związkuiorzeczachzawartychwpierwszymStatuciedlaLitwy1529
rokuwydanym.T.2.Warszawa1987,s.257(reprintwydaniaWarszawa1801).
16A.Samsonowicz:Łowiectwo…,s.387,390.
17Próbyujęciaproblematykipolowańwświetleprawalitewskiegowstopniuwykraczają-
cympozapodstawowewiadomościpodjęliJ.Jastrzębiec-Szczepkowski:Organizacja…,
s.21in.;A.Samsonowicz:Łowiectwo…,s.389in.Por.teżklasycznedziełoT.Czackie-
go:Olitewskichipolskichprawach…,s.255in.
18RozdziałIXnositytułnOłowy,opuszczi,obortnojederewo,oozera,obobrowyje
gony,ochmieliszcza,osokoligniezda”.TekststarobiałoruskiistaropolskiIStatutupodaję
wedługwydaniaPirmasisLietuvosStatutas.Tekstaisenąjabaltarusių,lotynųirsenąjalenkų
kalbomis.T.2.Cz.1.Red.S.Lazutkaiin.Vilnius1991.
