Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
SławomirGodek
IIIStatutlitewski64regulowałinteresującąnasproblematykęwzłożonym
z18artykułówrozdz.XzatytułowanymnOpuszczą,ołowy,odrzewobartne,
ojezioraisianożęci”65.
Art.1nOłowy”niewprowadzałniczegonowegojeśliidzieogwałtowne
npołowienieczyichśłowów”.ZapopełnionygwałtStatutnakazywałzapłacić
12rubligroszy,azanzwierzawielebyułowił”tyle,ileprzewidzianowkolej-
nymartykule.IdentyczniejakwStatucieIIkodyfikacjaz1588rokuujmowała
stannjeślibyktostrzelcówposłałwcudząpuszczę,abotajemniesamzwie-
rzapobił”.Statutstanowił,żepoudowodnieniuwinyntakowymazakażde
zwierzępłacićpotemujakoniżejopisano”.Oczywiściewpraktycemusiało
byćróżnie,skorospotykamynp.skargizroku1736zanoszoneprzezHłasków
naTyszkiewiczówiSzczytówoto,żecikłusują,żenajechalicudzepuszcze
izabiliniedźwiedzienagdyżałujący[onie]siędopominali,tonieuważając
nakonstytucjesejmoweołowachopisane,nieuczynilizadość”.Tupetkłu-
sownikówmusiałbyćczasamirzeczywiścieposuniętydogranicmożliwości,
skorobitobezceremonialniegrubegozwierza(np.łosie)iskorozdarzałysię
takiesytuacje,jakzabiciezwierzanietylenawetnaczyimśgruncie,aleprawie
dosłownienaprogudomuwłaściciela.DowodemprzypadekniejakichRoho-
zów,którzywswejbezczelnościposunęlisiędoubicianiedźwiedziatużpod
samymdworemdziedziczkimajątkuUszacz66.
Znaczącąodmianęstwierdzamynatomiastwsposobieokreśleniasytuacji
kłusownikapojmanegowpuszczynadzabitymzwierzęciem.IIIStatutnie
przewidywałjużkaryśmierci67,alestanowił,że:ngdyzprawazadowodem
słusznymtenstrzelecwtymwinnymnalezionbędzie,tedyzatozwierzę
sowitozapłacićpowinienbędzie,azawinę,żewcudząpuszczęstrzelać
chodził,masiedziećwwięzieniuwzamku,abowdworzenaszymsześć
64Tekstpodajęwedługpolskiegowydania:StatutWielkiegoKsięstwaLitewskiego.Wilno
1786.
65Jakmożnazaobserwowaćliczbaiobjętośćartykułówzawartychwrozdziałachodno-
szącychsiędoporuszanejtuproblematykirosłaod14wIStatucie,17wIIdo18wStatucie
III.Tytułyartykułówzawartychwrozdz.Xkodyfikacjiz1588rokułudzącoprzypominająte
zpoprzednichStatutów.Por.art.4nKtobycudzejeziorawswejpuszczypowłoczył”,art.5
nKtobyzastałczłowiekaczyjegowswojejpuszczyipograbił”,art.6nKtobymiałspórobar-
cie,abowchodywpuszczę”,art.7nKtobykomujezioro,abostaw,abosadzawkęzwłóczył,
abomłynspalił”,art.10nOchmieliskach”,art.11nOprzynętachptaszych”,art.12nKtoby
przynętyzłodziejskimobyczajempopsował”,art.13nUstawadrzewubartnemu”,art.14nCena
pszczołom”,art.15nOporąbaniugaju”,art.16nOpokradzeniesadu”,art.17nOpożarach
wpuszczachilasach”.Bliżejichtujednaknierozpatrujemy.Por.teżF.I.Leontowicz:Siel-
skijepromyszliennikiwlitowsko-russkomgosudarstwie.nWarszawskijaUniwersitetskijaIzwie-
stja”1897.T.VII,s.65in.,71,75,77in.,80in.,111.
66Podajęza:O.Hedemann:Dawnepuszcze…,s.107in.,120.
67T.Czacki:Olitewskichipolskichprawach…,s.257twierdził,żenkaręśmierciza
kradzieżmyśliwskązksiągprawawywołano”podczasrewizjiIIStatutuw1578roku.
