Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Utopiawliteraturzechorwackiejaideapostępu
13
Tokomčitavogovog[XX.—A.B.]isljedećegstoljećanagrnuloje,gonjenonemirnom
krvi,gdjegdjeiubijegupreduniśtenjem,velikomnośtvoučenihRusa,Engleza,
AmerikanacauIndiju,danaovomvreluintuicijeitežnjezaintegracijomcrpiznanje
ostvarimaizvandohvataćutilaiaparata,ostvarimakojihopstojnostuvijeksu
priznavaliiosjećalibaśoni,kojisunajdubljezaviriliutajnekosmosakaoFechnee,
Wallace,Crookes,Flammarion,Lodge,Edisonidrugi.Taučenjačkaklateždonijela
jesasobomznanjezapadnogintelektadresiranognamaterijuinjenoatomizovanje,
aliismisaozametodičkuipraktičnuprimjenusvakogznanja.Unajdivnijemkraju
svijeta,uKaśmiru,nastupilajekopulacijaIstokaiZapada,ukojejjeostaladomi-
nantnomindijskamudrost
12
(Shufflay1998:50-51).
Wnowym,lepszymświeciebohaterówShufflayajestnawet„Święto
zburzeniamaszyn”,nazywanekrócej„DestructionDay”(zastąpiłodawny
„DzieńNiepodległości”),będąceupamiętnieniemakcji,którarozpoczęłasię
w2056roku,przeprowadzonejprzezwielonarodowesiłyipolegającejna
zniszczeniuwszystkichfabrykkonserworazfabrykstali.Ocalonowtedy
tylkofabrykipługów.PodziałaniachtychnastąpiławAmerycesiedmiolet-
niawojnaobywatelskaprzeciwkomaszynom,ostatniaizwycięskarewolta
przeciwkobiałejcywilizacji,poktórejnastąpiłzmierzch„wielkiejrasy”,
coprzeczuwali,jaksiępodaje,m.in.LothropStoddard,MadisonGrant
iBertrandRussell.
Paradoksalniejednak,wyraźnenietylkowpowieści,aleitekstachpu-
blicystycznych,odrzucenieprzezShufflayapostęputechnicznego,niede-
terminujekompletniejegowkładuwrozumienieidei.MyślShufflayapo-
zostajewkwestiiinterpretacjiprogresuwybitnienowoczesnawswojejgłęb-
szej,nieartykułowanejwprostpostaci,amianowiciewprowadzaonado
omawianejpowieścicharakterystycznydlautopiioświeceniawymiarcza-
sowościihistoryczności.Akcjaksiążkitoczysiębowiemwczwartej,najdos-
konalszejepoce,zaśwtrąceniadotyczącewcześniejszychstuleci,sytuuje
autorwtrzechpoprzednich„gorszych”okresach.Postępmazatemuniego
wymiarhistoryczny,jestwpisanywrzeczywistość
13
.
---
---
---
---
---
---
---
---
12
„Wciągucałegotego[XX—A.B.]inastępnegostuleciazgromadziłasięwIndiach,po-
pędzananiespokojnąkrwią,gdzieniegdzieiwucieczceprzedzniszczeniem,wielkamnogość
uczonychRosjan,Anglików,Amerykanów,gdziewtymźródleintuicjiidążeńdointegracji,
czerpiewiedzęorzeczachspozazasięguzmysłówiaparatów,orzeczach,którychistnienie
zawszeprzyznawaliiodczuwaliakuratci,którzynajgłębiejzajrzeliwtajemnicekosmosujak
Fechnee,Wallace,Crookes,Flammarion,Lodge,Edisoniinni.Ciuczniowscywłóczędzyprzy-
nieślizesobąwiedzęzachodniegointelektuwytresowanądomateriiijejatomizacji,aleitalent
dometodycznegoipraktycznegozastsowaniakażdejwiedzy.Wnajcudowniejszymkraju
świata,wKaszmirze,nastąpiłakopulacjaWschoduiZachodu,wktórejdominującastałasię
indyjskamądrość”.
13
Najmocniejwyartykułowanawpowieścirefleksjanatematpostępuniejestjedynąod-
nośnieideioświeceniowych.ŚwiatopisanyprzezShufflaya,arządzonyprzeztajemniczy
Budarh,niemabowiemgranic,nieznaideinarodów,aniras,istniejetylkoludzkośćjakotaka,
