Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Bułgarskaklerykalizacja(pojęciedziejekonteksty)
29
się”wsprawyświeckie,choćzgodniezdominującąracjąnarodową.Wynika
tozjegospecyficznegostatusuwImperiumOsmańskimipodporządkowa-
niaPatriarchatowiwKonstantynopolu.Zjednejstronyduchownistanowią
elity,jakożetoKościółprawosławnyorganizujeżyciereligijneludności
chrześcijańskiej,aletakżewychowanieiwykształceniemłodzieży,zdrugiej
podlegającorazwiększejkrytycezewzględunarzekomeniewypeł-
nianieobowiązkówduszpasterskich,niemoralneprowadzeniesię,wreszcie
zpowodudziałalnościwynaradawiającej.Wrazzwyłanianiemsięper-
spektywynarodowejoponentemkluczowymokazujesięduchowieństwo
greckojęzyczne.OilejeszczenaprzełomieXVIIIiXIXwiekuSofroniusz
Wraczańskiwpisujesięwtradycjęściślekonfesyjnąiapelujezarównodo
wiernych,jakidoduchownychopraktykowaniewspólnejwiary,zgodnej
zkanonamiietykąprawosławną(np.Изповеданиенатритевери1805),
otylepóźniejsipisarzezaczynająstosowaćrozróżnienieetniczneiakcentują
błędnąpostawęmoralną,potemwrogośćgreckiegoduchowieństwa,co
prowadzidonegacjicałejhierarchiikościelnej.
PiśmiennictwoXIXwiekudokumentujerozdarciemiędzyprzekona-
niemokluczowejroliprawosławiawdziejachnarodubułgarskiegoapoglą-
demopasożytniczejfunkcjispołecznej(prawosławnego)duchowieństwa,
mimożewokresieodrodzenianarodowego,zwłaszczawjegopoczątkowej
fazie,wieluduchownychjestaktywniezaangażowanychwwalkęooświe-
cenierodaków;pisząoniiwydająpodręcznikiocharakterześwieckim,po-
stulującywilizacyjneotwarciesięBułgarówiprzyjęciepostawypożytecznej
dlaojczyzny.Ponadto,mimoogólnieniskiegopoziomuwykształceniakleru,
prawiepołowaówczesnejinteligencjitowłaśnieduchowni(Генчев1991:
158-165).Prawosławneelityaktywniegłosząkulturo-inarodotwórcząrolę
Kościoła,zwłaszczawtekstachprzeciwko„propagandzieprotestanckiej”,
nietylkozlat60.i70.,aleipo1878roku.
Jednocześnie,zapewnewłaśniezpowoduwielkichoczekiwań,ducho-
wieństwopodlegasurowymocenom.Wpisanewdyskursodrodzeniowy
oparcietożsamościnarodowejotradycjęreligijnązderzasięzkrytykąprak-
tykreligijnychioderwaniawspólnotmonastycznychodspołeczeństwa.
Zjednejstronydotyczyonasamejistotyżyciaduchowego,zdrugiejod-
nosisiędojegowynaturzeń.Wtedyprzedmiotemuwagijestchciwość,leni-
stwoirozpustawyższegokleruimnichów.Pespektywęwydajesięwyzna-
czaćmoralnośćchrześcijańska,alepunktemodniesieniajestaktywnyudział
wżyciuświeckim.
Odrodzeniowyquasi-antyklerykalizmmadwawymiary.Popierwsze,
reprodukujeonstereotypyepokioświeceniaiwduchowieństwiewidzi
obrońcówprzestarzałej,zabobonnejtradycji,dogmatówikanonówkościel-
nych,utrzymującychwiernychwniewoliduchowej.Dotegorozumowania