Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MałgorzataWójcik-Dudek:Inkaust.Holokaust.Trudnalekcjapisania…
Piszę,więcżyję
13
Alepisaniebyłorównieżmożliwe.Miałozpewnościącharakterterapeu-
tyczny,przywracającyrozedrganymliteromutraconysens.Niesposóbwtym
miejscunieprzytoczyćfragmentuautobiograficznejpowieściAlonyFrankel:
Umiemczytaćodzawsze.Umiemczytaćdziękiwszom.Kiedymama
rozpościerałagazetęiwyczesywaławłosynamojejpochylonejgłowie,
przyglądałamsięczarnymznaczkomnapapierze.Szybkonauczyłamsię
odróżniaćte,któreporuszałysięirozłaziłynawszystkiestrony,odtych,
któretrwałynieruchomonaswoimmiejscu.Niebyłytowszy.Tobyły
litery.[…]Ibyłyteżobrazki.[…]Takzrozumiałam,żelitery1podobnie
jakobrazki1mająswójkierunek.Niestojąnagłowieaninieleżąnabok,
niepostanawiająnagleobrócićsięipójść.Wszynatomiastmiałyzwyczaj
biegaćtamizpowrotemwzupełnymchaosie
16
.
Możnaprzypuszczać,żewojennelekcjeodróżnianiainsektówodlitermają
charakteretyczny.Uczą,żeto,conieruchome,jestwieczneitrwa;to,cozmien-
ne,przemijainiezasługujenauwagę.Zatemto,copozostaje,toodwiecznyrząd
liter,którystanowigwarancjęciągłościnarracji.Auczącsięjejkodu,można
uczestniczyćwuniwersalnejopowieści.
Dziecięcabohaterkapowieścirozpisujeswąholokaustowąnarracjęnaróżne
artefakty.Jestżydowskądziewczynką,awięctworzoneprzezniątekstynie
powinnyzostaćwłączonewoficjalnydyskurs.Jejdziecięcatwórczośćniedość,
żeniedojrzała,tododatkowonosistygmatnielegalności.Zatemtekstytworzo-
neprzezżydowskiedzieckosytuująsięwprzestrzenisłabychinarażonychna
neksterminację”.Toteżdziałania,jakiepodejmiedziewczynka,będąmiałycha-
raktertaktyk,cechującychsięzmiennościąibrakiemreguł
17
.Dlategoteżjej
przekazwypełniazupełnienieoczywisteprzestrzenie:
Spalonyokrągłystół,którymożnabyłorozsunąć,choćtamożliwośćnigdy
niezostaławykorzystana1odspoducałypokrytymoimirysunkami,ry-
sunkami,którychniktnigdyniewidział.Zapewnesątamdodziś
18
.
Paradokstekstów,któretworzyłożydowskiedziecko,poleganaichciągłym
trwaniuinamocyzaświadczania.Choćniemająoneformydziennikaczypa-
miętnika,topozostająwgotowościdopoświadczania.Wystarczybowiemwy-
16
A.Frankel:Dziewczynka.Przeł.L.Kwiatkowski.Warszawa2007,s.11.
17
Taktykisąprzeciwstawionestrategiomreprezentowanymprzezoficjalnąwładzę.Oilestra-
tegiestająobowiązującymprawem,będącymjednocześniesymbolemwładzykolonizatorównad
kolonizowanymi,otyletaktykisąwyrazemniezgodynapanująceprawo.Zob.M.deCerteau:
Wynaleźćcodzienność.Sztukidziałania.Tłum.K.Thiel-Jańczuk.Warszawa2008.
18
A.Frankel:Dziewczynka…,s.219.
