Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Trzywiekiniemieckojęzycznejliteraturyzaangażowanej
kichtrudnobyłoniezauważyć,tymbardziejżepoczuwalisiędoobowiązku
apelowaniadopodmiotówpolitycznychpaństw,wktórychsięznajdowali.Nio-
sączesobąwielkibagażkapitałusymbolicznegowpostaciważkichpismfi-
lozoficznych(Cassirer,Popper,Arendt),literackich(Feuchtwanger),zdobyczy
wdziedziniearchitekturyidesignu(Gropius,MiesvandeRohe),otrzymali
możliwośćwygłaszaniaswychpoglądównaarenachpolitycznychkrajówudzie-
lającychimazylu.
HeinrichMannwesejuZadaniaemigracjiz1934r.dokonałpierwszejpróby
zbilansowaniazwiązkówpowstałychmiędzyemigracją,literaturąniemiecko-
języcznąaliterackąprodukcjąnaemigracji.Stanowiskaliteratówoscylowały
międzyzdaniemO.M.Grafa,twierdzącego,żecałeznacząceniemieckiepi-
śmiennictwoznajdujesięnaemigracji,apozycjąjegowspółwydawcyHerzfel-
da,któryuważał,iżliteraturaemigracyjnaniemożesięrozwijaćbezkorelacji
zliteraturątworzonąwNiemczech.Pisarzeemigracyjniwyrażalizgodnypo-
gląd,żewspólnymzadaniempisarzyzrzeszonychwPENClubienaemigracji
jestrozwijanietendencjiantyfaszystowskich.LudwigMarcusewierzyłnato-
miast,żetylkoliteraturaemigracyjnamożepozwolićsztucepozostaćwolnąod
wszelkichwpływówpolitycznych.InstytucjaPENClubunaemigracjiodegrała
niezwykleistotnąrolęwkontynuacjitwórczościpisarzyniemieckich.Tuna-
rodziłsięsilnyintelektualnyruchopozycyjnywobecnazistowskichNiemiec,
dającyimpulsnacałyświat,zaświadczającyoistnieniuhumanizmuwkultu-
rzeniemieckiej.Oznaczałwalkęautorówpozostającychnaemigracjiozacho-
wanietożsamościkulturowej,wskazywanienajednośćmyśliintelektualistów,
demonstrowanieodcięciasięodideologiiTrzeciejRzeszyiudzielaniepomocy
pisarzomuciekającymzkrajówopanowanychprzeznazizm.
StopniowypowrótintelektualistydoNiemiec
Wlatach50.i60.następowałpowolnypowrótzaangażowanegopisarzana
scenęspołecznąipolitycznąNiemiec29.WzachodniejczęściNiemiecdyskuto-
wanotakietematy,jakniebezpieczeństwozbrojeńatomowych,groźbęwojny
atomowej,awniektórychkręgachzapoczątkowanyzostałdyskursrozprawy
zprzeszłością,zsystemamitotalitarnymiwEuropiepierwszejpołowyXXwie-
ku.TakżewNiemieckiejRepubliceDemokratycznejwieluautorówrozumiało
swojąpracępisarskąwwarunkachzamkniętegospołeczeństwajakokrytyczne
ustosunkowywaniesiędowładzy;wartotuwspomniećopróbachreformpodję-
tychwpołowielat50.(interwencjeWolfgangaHaricha,WalteraJanki,Ericha
Loesta),ozajęciukrytycznejpozycjiwobeczmianzachodzącychpostłumieniu
PraskiejWiosnyw1968r.,odebaciewokółsprawypozbawieniaobywatelstwa
29HarryPross,SöhnederKassandra.VersuchüberIntellektuelle,Kohlhammer,Stuttgart
1971.
