Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
2.MowawchorobieAlzheimera
lokalizacjiczynnościwmózguzakłada,żeposzczególneskupiskaneuronów
sąwłączanedoróżnychukładówczynnościowych,mózgnatomiastjako
całośćmożewówczasrealizowaćzłożoneczynnościpsychiczne3.
Pojęciemszerszymniżpojęciejęzykajestpojęciemowy,którewyjaśniasię
międzyinnymijakoDukładkompetencjiisposobówrealizowaniawypowiedzi
językowych”(Grabias2000:12)orazjakoDzespółczynności,jakieprzyudziale
językawykonujeczłowiek,poznającrzeczywistośćiprzekazującjejinterpretację
innymuczestnikomżyciaspołecznego”(Grabias2001:11).Wtymujęciutermin
Dmowa”jestzbieżnyzterminemDzachowaniajęzykowe”,któryStanisławGra-
bias(2001:11–12)rozumiejakokażdyaktużyciajęzykarealizowanynapozio-
miebiologiczno-fizycznym,psychicznymispołecznym.Wedługtegobadacza
omożliwościachkomunikacyjnychczłowiekadecydują:kompetencjajęzykowa
(inwentarzfonemów,leksemów,regułgramatycznych)isprawnośćjęzykowa
(sprawnościsubstancjalneigramatycznepozwalającebudowaćwypowiedzi)
orazkompetencjakomunikacyjna(wiedzaokodachjęzykowychiregułach
budowaniawypowiedziwzależnościodsytuacji)isprawnośćkomunikacyjna
(sprawnościstylistyczna,społeczna,sytuacyjnaipragmatycznapozwalającena
budowaniewypowiedzidialogowychinarracyjnych)(Grabias2000:12).
Wstrukturalizmiepojęciemowyjestinterpretowanewsposóbwęższy
–langage(mowa)dzielisięnalangue(język)iparole(mówienie).Chociaż
czasamitrudnojestodsiebieoddzielićjęzykimówienie,towujęciuteore-
tycznymFerdinandadeSaussure’a(2002)sątodwaróżneaspektymowy.
Mówieniemacharakterprzypadkowyiindywidualny,natomiastjęzykjest
tworemjednorodnymispołecznym4.JegopodstawowąjednostkąjestDznak
językowy”składającysięzDpojęcia”iDobrazuakustycznego”5.Językjako
3AleksanderŁuriawyróżniałdwaznaczeniaterminuDczynność”.Zjednejstronyto
D[…]właściwośćlubfunkcjaokreślonejtkanki”,zdrugiejzaś–D[…]złożonafunkcjaprzy-
stosowawczacałegoukładu[…]określającegowspółdziałaniezotaczającymgośrodowiskiem
umożliwiającegoosiągnięcieefektówprzystosowawczych”(Łuria1967:25),coczynitermin
Dczynnościpsychiczne”tożsamymzterminemDprocesy(funkcje)poznawcze”.
4FerdinanddeSaussureuważał,żeD[…]jesttospołecznywytwórzdolnościmowy
orazogółniezbędnychkonwencjiprzyjętychprzezgrupęspołeczną,abyjednostkimogłyztej
zdolnościkorzystać”(deSaussure2002:36).
5Obaelementyjednaksązesobąnierozerwalniezłączone,aichpsychicznycharakter
FerdinanddeSaussurepodkreślałwzaproponowanymschemacieobwoduaktumowy,wktó-
rymfaktyświadomości,czylipojęcia,sąkojarzonezwyobrażeniamiznakówjęzykowych,czyli
zobrazamiakustycznymi.Tenetapjestzjawiskiemwyłączniepsychicznym,dopieropotem
mózgwprocesiefizjologicznymprzekazujenarządomartykulacyjnymimpuls,któryodpo-
wiadazarealizacjęobrazuakustycznego,anastępnieprzezfalędźwiękową(procesfizyczny)
tenobrazdocieraodnadawcydoodbiorcy(deSaussure2002).
