Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dylematytożsamościowewprocesiezmianykulturowej
13
botliwejrzeczywistościjednostekigrupspołecznychznalezienieodpowiedzi
napytania„Kimjestem?”i„Kimsięstaję”nabieraszczególnegoznaczenia
iokazujesiębyćcoraztrudniejsze.„Kiedyludziezaczynająmówić,«jakto
dobrzemiećtożsamość»,znaczytonajpewniej,żezwątpili,czyabynapew-
nojąmająiniebardzowiedzą,conależałobyzrobić,byjąmieć.Tymczasem
miećtożsamośćtonieczućpotrzebyzastanawianiasięnadnią.Świadomość
czypotrzebaposiadaniatożsamościpojawiająsięwówczas,kiedyokazuje
się,żeodpowiedźnapytania«kimjestem?»i«gdzienależę?»-cowpraktyce
wychodzinajedno-wcaleniejestjasnaaniprosta”11.Jednostkiispołeczeń-
stwastająprzeddylematemsamookreśleniasię,wyostrzonegoposzukiwania
tożsamości,którejest„zadaniemdowykonaniaizadaniemprzedjakimnie
maucieczki”12.Konstruowanietożsamościmacharaktertwórczy,awwa-
runkachpóźnejnowoczesnościstajesięelastycznymiotwartymprocesem
poszukiwaniaidentyfkacji.Wobrębieteoretycznegodyskursuakcentpada
nietylkonapytanieoistotętożsamości(czymjestijakjestdefniowana),ale
również,amożeprzedewszystkim,naproblem,„wjakisposóbtożsamośćsię
tworzyizmienia”13wzależnościodkontekstu.Ponieważ„zadomawiamysię
wdrodze”(J.Clifford),„nieotowięcjużidzie,byodkryćwsobiedanerazna
zawszepowołanie,lubbycierpliwieiwytrwale,piętropopiętrzeicegłapo
cegle,budowaćswejestestwo,swątożsamość-aleoto,by«niedaćsięzdef-
niować»,bykażdaprzybranatożsamośćbyłaszatą,anieskórą,byzbytściśle
dociałanieprzylegała,bymożnabyło,gdyzajdziepotrzebalubprzyjdzie
chęć,pozbyćsięjejrówniełatwo,jaksięzdejmujeprzepoconąkoszulę.Krzep-
ka,solidniezbudowanatożsamośćczęściejokazujesiękuląunogi,niżparą
skrzydeł.Ponowoczesnastrategiażyciowakażeunikaćjakogniawszystkie-
go,cotoraznazawsze,nawiekiwieków,ażśmierćnasrozdzieli”14.Tożsa-
mośćrozumianaprocesualnie,kontekstowoidynamicznie,stajesię„płynną”
wmetaforycznymsensie.M.O’Brienpodajejednakwwątpliwośćmetaforę
płynnościtożsamościiwskazujenajejograniczonyzasięginterpretacyjny.
Metaforapłynnejtożsamości„prowadzidobłędnejinterpretacjipodstawo-
wychsymptomówuwzorowaniatożsamości,którenieustępująmimozacho-
dzących,pozorniekluczowych,zmianspołecznychiekonomicznych”15.
11Z.Bauman,Tożsamość-jakabyła,jestipoco?[w:]A.Jawłowska(red.),Wokółproblemów
tożsamości,s.8.
12Z.Bauman,Dwaszkiceomoralnościponowoczesnej,InstytutKultury,Warszawa1994,s.9.
13A.Jawłowska,Tożsamośćnasprzedaż[w:]A.Jawłowska(red.),Wokółproblemówtożsamo-
ści,s.54.
14Z.Bauman,Ponowoczesnośćjakoźródłocierpień,WydawnictwoSic!,Warszawa2000,s.143.
15M.O’Brien,Esejopłynnejtożsamości[w:]A.Jawłowska(red.),Wokółproblemówtożsamości,
s.31.
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
