Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Operacjonalizacjatypologiiprowadzidowniosku,żeempirycznąrepre-
zentacjąpojęciatypumysłusąrozkładyskupień,aukładcechstanowiących
danytypmożnainterpretowaćjakoszczególnegorodzajuinterakcjemiędzy
określonymipreferencjami.
Tworzącmetodędiagnozowaniapreferencjipoznawczychitypów
umysłu,dowiódłNosal,żeniektóreideeJungapozostająnadalżyweiin-
spirujące.Należyjedyniecierpliwieoczekiwaćnabadaniapotwierdzające
ewentualnąpraktycznąprzydatnośćSkaliTypuUmysłu(STU)wdiagno-
stycezaburzeńosobowości.
Użytecznośćpojęciatypu
Tradycjabadańnadtemperamentempokazuje,żezawszenajbliższy
badaczomtemperamentubyłtypologicznymodelcharakterulubmodel
zaburzeńosobowościjakozbiorucech.Dlategoteżprzedstawicielikonsty-
tucjonalnychteoriitypologicznychcharakteryzujądwarysywspólne:próba
łączeniatypówtemperamentuzmniejlubbardziejszczegółowymopisem
przypisanychimcechosobowościorazzatarciegranicmiędzykategoriami
temperamentuacharakteru.Pierwszy—doczegoprzyczyniłysiętakże
koncepcjepsychiatriidynamicznej—zaowocowałgwałtownymrozwojem
opisowychteoriizaburzeńosobowości,czylitzw.teoriicech(dyspozycji)
psychicznych,natomiastdrugiwywołałfalękrytykiiwznacznymstopniu
zakwestionowałużytecznośćpojęciatypuwpraktyceklinicznejdiagnosty-
kizaburzeńosobowości.
Zarównozwolennicytypologii,jakizwolennicyteoriicechniekoncen-
trowaliuwaginarozwojutemperamentu,zakładającjegobiologiczneuwa-
runkowanieiniezmienność,apewneobserwowaneróżnicetemperamentu
wprzebiegużycialudziwiązanozichdojrzewaniemiprocesemstarzenia.
Przyjmowanonaogół,żefaktdużejstałościtypówtemperamentumożna
wytłumaczyćjedynieuwarunkowaniamigenetycznymi,przyjednocześnie
powszechnymprzekonaniu,iżcechydziedzicznesąjednoznaczniezdeter-
minowane,tzn.niepodlegająmodyfikacjompodwpływemśrodowiska.
Zprzegląduliteraturyprzedmiotu(por.Eliasz,1974,1981;Strelau,1969,
1992,1997;Strelauiin.,1992)wynika,żenajwcześniejdopuszczonomoż-
liwośćmodyfikacjicechtemperamentalnychwokresieżyciapłodowego,
zakładająctymsamymwrodzonycharaktertemperamentu.Dalszeustęp-
stwopolegałonauznaniudokonywaniasięzmianytemperamentuwżyciu
pozapłodowym,alewyłączniewefekciekrańcowotrudnychwarunkówży-
28
