Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
JANPERSZON
nośćluduwyrażałasięwprocesjach,pielgrzymkachiparaliturgicznychnabożeństwach.
Baroktetendencjejeszczepogłębił.Budowanewtedyświątyniegrzesząnagromadzonym
bogactwemformartystycznych,zamieniającwnętrzewkolekcjędziełsztuki,częstokroć
oderwanejodjedynegoponiekądcelukościoła-liturgii.
Współcześnie(tzn.wXXiXXIw.)mamydoczynieniazzanikiemsakralnegostylubu-
dowykościołów.Wynikatowjakiejśmierzezzamętu,jakipowstałwsamymKościele(do-
wolnainterpretacjaodnowyliturgicznejpoSoborzeWatykańskimII),jakizgłębokiego
kryzysukulturyisztuki13.
2.Założeniateologiczneświątynichrześcijańskiej
Pierwotnechrześcijaństwonieodczuwałoflzapotrzebowania”namiejscakultu.Wyni-
kałotozprzekonania,żewrazzprzyjściemChrystusawypełniłysięistraciłyswąaktual-
nośćoflaryStaregoPrzymierza14.WrazzezmartwychwstaniemChrystusajedynąpraw-
dziwąświątyniąjestJegoCiało,doktóregowłączaOnswoichwyznawców15.Chrystusjest
odtądjedynąprawdziwąprzestrzeniąadoracjiBoga.OjcowieKościoła-nawiązującdo
greckiejideilogikelatreia-uznaliEucharystięzafloflaręsłowa”16.JezuspoprzezEuchary-
stięwłączaludziwswojąmodlitwę,wwewnętrznydialogtrynitarny17.Pierwszedomyze-
brań,czylidomusecclesiaestopniowojednakprzekształciłysięwflmiejscaświęte”
.Proces
tenwiązałsięzarównoznaturalnymzapotrzebowaniemczłowiekanaprzestrzeńsakral-
ną,jakizestopniowymasymilowaniemprzezchrześcijaństwosymbolikireligijnejotacza-
jącegojeświatapogańskiego18.Najstarszechrześcijańskieświątynie(araczejdomymodli-
13J.Ratzingerpiszeoflwspółczesnymikonoklazmie”
,jakimożnadostrzecjużprzedIISoborem
Watykańskim.KryzyssztukirozpocząłsięwdobieOświecenia,gdyelity(awrazznimicałakul-
tura)zaczęłyodchodzićodwiary.Jegozdaniemkryzyssztukijestsymptomemkryzysuczłowie-
czeństwa,utraty-itowwymiarzecywilizacyjnym-wspólnejodpowiedzinapytanieosensżycia
iśmierci.Dominacjaświatarzeczy(materializm),technikaimyśleniepozytywistyczneniezosta-
wiająmiejscanaLogos.Światflzamykasię”wgranicachtego,comaterialneinieobjawiajużflin-
nego”
.Wtakiejsytuacjisztukasakralna(patrzącapozamaterię),atakżesztukawogólestajesię
niemożliwa.Albojestbezprzedmiotową,pustąkreatywnością,produkująctylkoto,coprzygodne
ipuste.Zob.J.Ratzinger,Duchliturgii,Poznań2002,s.118in.
14J.RatzingerszczegółowoanalizujedrogęodStaregoTestamentudonowegokultuflwDuchu
iprawdzie”
,jakąodnajdujemywEwangeliachicałymNowymTestamencie.Zob.ibidem,s.37in.
15Bardzowcześnie,bojużuśw.Pawła,znajdujemykoncepcjęKościołapojętegojakoCiałoChry-
stusa;ChrystusjestGłową,centrumizasadąożywiającąwszystkichwNiegowszczepionych.
16Myślgrecka,dostrzegającnieadekwatnośćwszelkichoflarmaterialnych(jakodrogaczłowie-
kadoBoga),uznałasamegoczłowiekazafloflarę”-wyrazsłużbyBożejodpowiadającejboskiemu
Logosowi.Zob.J.Ratzinger,op.cit.,s.43in.
17JakstwierdzaJ.Ratzinger,chrześcijaństwopostrzegazburzenieŚwiątyniJerozolimskiejjako
wydarzenieteologiczniekonieczne.Jejmiejscezajęłauniwersalnaświątyniazmartwychwstałego
Chrystusa;Onjestnowąświątyniąinową,ostatecznąoflarą,którąjestJegoczłowieczeństwo.Zob.
ibidem,s.42in.
18Chrześcijaństwo,podkreślajączbawczedziałanieBogawhistorii,podejmujerównocześnie
najważniejszeflguryiobrazowaniewłaściwepierwotniereligijnejnaturzeczłowieka.Kościół,flbio-
rąc”zaswojearchetypoweobrazysłońca,księżyca,drzewa,wodyitd.,ewangelizujezarazemiwy-
pełnianowymsensemichtreść.Por.M.Eliade,Obrazyisymbole.Szkiceosymbolizmiemagiczno-religij-
nym,Warszawa1998,s.188in.Przykłademdoskonałejinkulturacjichrześcijaństwajestsymbolika
akwatyczna,związanazsakramentemchrztu.OjcowieKościołaipisarzechrześcijańscy(Tertu-
lian,św.Justyn,JanChryzostom,Cyryl),objaśniającceremonieinicjacji,wykorzystująuniwersa-
