Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
iżandarmów,wzmocnionyoddziałamiWehrmachtu.Wciągukilkudnizabitookoło100uciekinierów,dziesiątkikolejnychwyłapywano
późniejwlasachiprzygodnychkryjówkach.OśmioosobowagrupaPeczerskiego,zabierajączsobąwiększośćbroni,przekroczyłaBug
idołączyładosowieckiegooddziałupartyzanckiego80.Pozostalisięrozproszyli.Dokońcawojnydotrwało47byłychwięźniów.
Operacja„Erntefest”
HimmlerwykorzystałbuntwSobiborzejakopretekstdozakończeniaeksterminacjiirozkazałwymordowaniewszystkichwięźniów
przebywającychnaMajdankuiwobozachpracynaLubelszczyźnie.DecyzjaHimmlerawkontekścieekonomicznymbyłacałkowicie
nieracjonalna.NależącedoSSzakładyOsti(OstindustrieGmbH)wLublinie,PoniatowejiTrawnikachotrzymałyogromnezlecenia,m.in.
dlaarmii.RozkazHimmleramieliwykonaćKrügerinowydowódcaSSipolicjiwLublinieJakobSporrenberg,któryzastąpiłprzeniesionego
doTriestuGlobocnika.Operacjinadanokryptonim„Erntefest”(Dożynki).Dowykonaniategoprzerażającegozadaniazmobilizowano
ogromnesiły,licząceokoło2tys.funkcjonariuszyzplacówekPolicjiBezpieczeństwaioddziałówWaffenSS,którychpośpiesznieściągnięto
doLublina,częśćnawetspozaGG.WakcjibrałyudziałIBatalion22PułkuPolicjiSS,25PułkPolicjiSS,IZmotoryzowanyBatalion
Żandarmerii,IIIOddziałPolicjiKonnejorazkilkuesesmanówzzałogiobozuAuschwitz.
3listopada1943r.wewczesnychgodzinachrannychoddziałyWaffenSSipolicjiwpełnymuzbrojeniuotoczyłypodwójnymkordonem
obózpracywTrawnikach.Kompletniezaskoczonychwięźniówprowadzonogrupamidowykopanychkilkadniwcześniejogromnychrowów
imordowanostrzałamizbronimaszynowej.NiewielkiekomandaegzekucyjnezłożonezfunkcjonariszyPolicjiBezpieczeństwazmieniałysię
cogodzinę.CałkowiciezaskoczonyzostałteżniemieckipersonelfirmySchultza.PrzebywającynaterenieobozuszkoleniowegoSShiwisi
niewzięliudziałuwmasakrze.WciągukilkugodzinzginęliwszyscywięźniowiezTrawnikorazdoprowadzenitamŻydzizpobliskiej
Dorohuczy,wsumieokoło10tys.osób.Wtrakcieegzekucjiemitowanomarszowąmuzykęzrozstawionychwcześniejgłośników.
WtymsamymczasietrwałamasakrawLublinie.NaMajdanekdoprowadzanokolejnopodsilnąstrażąwięźniówzobozów
rozlokowanychwmieście:jeńcówwojennychpochodzeniażydowskiegozobozuprzyul.Lipowej,kobietyzobozunaFlugplatzu
irobotnikówskoszarowanychnaplacówkach.Równieżtamogromnerowyzostaływykopanejużwcześniej.Ofiaryszłyprzezgęstyszpaler
posterunkównamiejsceegzekucji,gdzierozstawionoliczącepokilkuoprawcówkomanda.WichskładwchodzilifunkcjonariuszePolicji
BezpieczeństwazeLwowa81izZamościa.WegzekucjibrałteżczynnyudziałnadzorcakrematoriumnaMajdanku.Tamrównieżpuszczano
muzykęzgłośników.PotemprzyszłakolejnażydowskichwięźniówMajdanka.Polscywięźniowiezostalizamknięciwbarakachiniewidzieli
przebieguegzekucji.WsumiedowieczorazamordowanonaMajdanku18tys.mężczyznikobiet.Późniejprzezwieledniwyszukiwano
ostatnichukrywającychsięnaterenieobozuŻydówiichmordowano.
Następnegodnia,równieżprzydźwiękachszlagierówdobiegającychzgłośników,rozstrzelanowszystkichwięźniówzobozupracy
wPoniatowej.NiespodziewającysięniczegoŻydzizostalizagnaninaplacapelowy.Tamkazanoimzostawićprzedmiotywartościowe
iubrania.TerenzostałotoczonyprzezoddziałyegzekucyjneprzybyłezLublinaiTrawnik.Kilkusetwięźniówzabarykadowałosięwjednym
zbaraków.Esesmanibaraktenpodpalili.Wciągudziesięciugodzinzamordowano15tys.Żydów.Łączniewciągudwóchdnizamordowano
około42tys.żydowskichwięźniów.Zginęliwówczasrównieżwięźniowiekilkuniewielkichobozówpracyzlokalizowanychwdystrykcie
lubelskim.DużączęśćofiarakcjistanowilimieszkańcygettawarszawskiegodeportowaninaLubelszczyznęwiosną1943r.Operacja
„Erntefest”,mimożeniebraliwniejudziałuludzieGlobocnika,stanowiładopełnienieakcji„Reinhardt”.Byłatonajwiększajednorazowa
egzekucjaprzeprowadzonawokresiedrugiejwojnyświatowej.Liczbaofiar„Dożynek”przewyższałaliczbęzamordowanychwBabimJarze
podKijowemwewrześniu1941r.
Likwidacjaobozówpracywdystryktachkrakowskimigalicyjskim
3listopadaoddziałySSotoczyłyobózwSzebniach.Kilkusetwięźniówzostałorozstrzelanych,ponad4200wywiezionodoAuschwitz-
Birkenau,gdzie2900zagazowano.KilkanaściednipóźniejprzyszłakolejnaJulagiI,IIiIIIwPłaszowie,ProkocimiuiBieżanowie.
Rozstrzelanookoło200więźniów.ResztapognanazostaładoPłaszowa,skądprzetransportowanoichdoobozówpracywdystrykcie
radomskim.KobietyskierowanodoSkarżyska-Kamiennej,Kielc,Pionek,amężczyzndozakładówwCzęstochowie82.Wpołowiegrudnia
aresztowanoirozstrzelanopolicjantówżydowskichzgettakrakowskiego,którychpozostawionoprzyżyciupolikwidacjigetta.
LikwidowanoteżostatnieobozypracydlaŻydówwdystrykcieGalicja,wtymnajwiększyznich–przyul.JanowskiejweLwowie.
Przebywałownimjeszczeokoło7tys.więźniów,wwiększościzatrudnionychwwarsztatachDAW(DeutscheAusrüstungswerke,
NiemieckieZakładyZaopatrzeniaWojskowego).19listopadawczesnymrankiemobózzostałotoczonypolicyjnymkordonem.Rozpoczęło
sięstrzelaniedotłumu.MimopodjęciarozpaczliwychpróboporuwiększośćŻydówzostaławyprowadzonazobozuirozstrzelana.Tego
samegodniawymordowanorównieżczłonkówSonderkommando,zwanegobrygadąśmierci,którzypracowaliprzyusuwaniuśladów
masowychegzekucjiprzeprowadzanychweLwowie.Podjętopróbęoporu,lecztylkonielicznymudałosięuciec.Późniejwobozieosadzano
ukrywającychsięnatereniemiastaŻydów.OstatnichstuwięźniówwywiezionodoobozuwPłaszowieniedługoprzedwkroczeniem
doKrakowaArmiiCzerwonej83.
ZacieranieśladówzbrodniwTreblinceiSobiborze
Wewszystkichmiejscach,wktórychprzeprowadzonomasowymordokryptonimie„Erntefest”,przystąpionodousuwaniaśladów
zbrodni.PrzezkilkatygodnispecjalnekomandazłożonezŻydówprzywiezionychzinnychmiejscpaliłyzwłokiofiarwTrawnikach
iPoniatowej.Późniejionizostalizabici.Podobniedziałosięjużwcześniejwobozachzagładyakcji„Reinhardt”.Rozbiórkainfrastruktury
wTreblinceiwywożeniemateriałówrozpoczęłysięzarazpowymordowaniuofiarostatnichtransportówprzybyłychzBiałegostoku.
PracamikierowałKurtFranz,któryzastąpiłStanglanastanowiskukomendanta.Naterenieobozuzbudowanogospodarstworolne,awokół
posadzonolas.WgospodarstwieosadzonobyłegoczłonkazałogiOswaldaStrebla,wrazzrodziną84.Analogicznąprocedurę
przeprowadzonowSobiborze.Powymordowaniuwszystkichwięźniów,którzypozostawalinamiejscupobuncieiucieczce,obózprzez
pewienczaspozostałopuszczony.Rozbiórkakomórgazowychiwszystkichinstalacji,baraków,zacieranieśladówitransfermateriałów
trwałydokońca1943r.PozakończeniutychpracesesmanWagnerihiwisirozstrzelaliŻydów,aichciałaspalono.Tamrównieżpowstało
gospodarstwo,wktórymosiedlonojednegozdawnychwartowników,izasadzonolas.Niemcyiniektórzyczłonkowiezałogiwartowniczej
dołączylidooddziałuGlobocnikawTrieście.PodobniejakwBełżcu,naterenieSobiboruiTreblinkiziemiaodrazuzaczęłabyćrozkopywana
przezmiejscowąludność85.
BILANSAKCJI„REINHARDT”
Grabieżmienia
WtrakcieeksterminacjipolskichŻydówdokonanorabunkumienianawielkąskalę,costanowiłointegralnączęśćakcji„Reinhardt”.
Odbywałsięonzarównopodczasakcjieksterminacyjnychwgettachipoichzakończeniu,jakiwobozachzagłady.
OstatecznerozliczenieGlobocnikprzedłożyłHimmlerowi5stycznia1944r.Wjegooceniewysiedlenie,zwyjątkiemWarszawy,„gdzie
zastosowanobłędnemetodyprzyrozwiązaniu”,odbyłosięzniewielkąszkodądlaprodukcjiwojennej.Osobnesprawozdaniedotyczyło
przejęciagotówkiiinnych„nabytków”.Wynikazniego,żewokresieod1kwietnia1942do15grudnia1943r.,poodliczeniukosztów
transportuŻydówdoobozówzagładyiinnychwydatków,uzyskanodochódwwysokości73852080RMwgotówce.Ponadtozebrano
2909,68kgzłota,18733,69kgsrebrai15,14kgplatynyołącznejwartości8973651,60RMorazdewizy.Zestawieniezawierawykaz
banknotówz48krajówizłotemonetyz34krajów.Byływśródnichdolaryamerykańskie(1081521,40),funtyangielskie,rubleifranki
francuskie,anawetpesetyurugwajskieikolumbijskie(po1)czyjenyjapońskie(4).Ważnąpozycjęstanowiłykosztownościiinne
wartościoweprzedmioty,którychwartośćoszacowanona43662450RM.Dotegodochodziłymateriaływłókiennicze(1901wagonów
zodzieżą,bielizną,pierzemiszmatami)owartości26mlnRM.Łącznawartośćtychzdobyczywynosiła178745960,59RM.Globocnik
zaznaczył,żezyskjestowielewiększy,gdyżzapodstawędoszacowaniawartościprzedmiotówprzyjmowanocenyminimalne.Znaczki
pocztoweoszczególnejwartościprzesłanodoGłównegoUrzęduGospodarczo-AdministracyjnegoSS(WVHA),mydło,naczyniaiżywność
oddanonaużytekobozówdlaŻydów,sprzętydomowewdobrymstanieoddanolubwypożyczonoosadnikomniemieckim,urzędom
iwojsku.Gorsze„ofiarowanomiejscowejludnościzadobrewynikizbiorówlubzniszczono”.
MorddokonywanynaŻydachbyłokazjądowszechogarniającejkorupcjiideprawacji.Zestawieniatenieobejmująwłasności,którą
zagrabilinawłasnyrachunekczłonkowiesztabuakcji„Reihnardt”,obnoszącysięzbogactwemzupełnieotwarcie,esesmanibiorącyudział
wakcjachwysiedleńczych,członkowieformacjipolicyjnychijednostekpomocniczych,funkcjonariuszeadministracjicywilnejizwykli
