Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
cofizyczne.KiedySokrateszostałskazanynaśmierćprzezsądateńskiw399
r.p.n.e.,danomuszansęnauniknięciekary–wyrokmógłzostaćzmieniony.
Sokratesjednakzewzględunaswojeprzekonaniafilozoficznezdecydował,
żewoliponieśćkaręiwypićkielichcykuty(właśc.szczwołu).Platon
przedstawiłjegośmierćjakozwycięstwofilozofaifilozofii50.Sokratesodmówił
porzuceniafilozofiiiwswojejmowieobrończejstwierdził:„Awy,Ateńczycy,
czyusłuchacieAnyta,czynie,czymnieuwolnicie,czynie,nieprzestanętego
samegorobić,choćbymnawetkilkarazymiałumierać”51,„bożejestem
naśmierćobojętny,torzeczinna”52.Oddaniefilozofiiprzezwyciężyło
instynktownylękprzedśmiercią.Jesttozwycięstwo,anieucieczka.
Pamiętajmyjednak,żeSokratesniezostawiłposobieżadnychpism,
adialogiPlatona,będącedopewnegostopniafikcjąliteracką,powstałyjuż
pojegośmierci.Ztegowzględuwartoprzyjrzećsiędziełubezwątpienia
autobiograficznemu,napisanemuprzezAniciusaManliusaSeverinusa
Boethiusa(Boecjusza),kiedytenczekałwwięzieniunawykonaniewyroku
śmierci.Boethius,konsulrzymskizpoczątkuVIw.,zostałoskarżonyozdradę,
uznanyzawinnegoipodwóchlatachwięzieniastraconyw524r.Wwięzieniu
mimowiszącejnadgłowągroźbyśmiercistworzyłarcydziełoliterackie,
filozoficzneiteologiczne
Opocieszeniu,jakiedajefilozofia
53.
Dziełoto,będącezapisemrozmowyBoecjuszazsamymsobą,stanowi
przykładfilozofii,która,wedługsłówYehudyLiebesa,jest„triumfemludzkiego
duchanadpanującątyraniąizwycięstwemrozumunadcierpieniem
iemocjami”54.TakjakwwypadkurabinaSzapiry,tamteżmamydoczynienia
zdziałalnościąliteracką,zwycięstwemduchaodniesionymprzezpisanie
tekstu.WedletegomodelurabinSzapironiepisał,byuciecodrzeczywistości
aniteżpoto,byupamiętnićswojeimię.Niepisałdlaupamiętnienia,lecz
raczejdlaprzezwyciężenia.
ViktorFrankl,twórcalogoterapii,opisującswojeprzeżyciawniemieckich
obozachkoncentracyjnych,stwierdził,żewtymwłaśniemiejscu,które
pozbawiłowszystkichwięźniówludzkichpraw,onijegowspółtowarzyszebyli
wstanieurzeczywistnićswojąwolnośćduchową.Innymisłowy,każdyznich
naswójwłasnysposóbzatriumfowałnadświatem,któryodebrałimich
dotychczasoweżycie55.Frankl–takjakiSzapiro–zachowałsiłyumysłowe
ifizycznedziękipisaniu,aczkolwiekwniecoodmiennysposób.KiedyFrankl
trafiłdoAuschwitz,miałprzysobieskończony,gotowydopublikacji
rękopis56,któryodrazumuskonfiskowano.Kiedyzrozumiał,żenieodzyska
rękopisu,zacząłswojedziełorekonstruować.Todziałanienadałosensjego
życiu,dodałomusiłfizycznychiduchowych:
Niemamżadnychwątpliwości,żegłębokiepragnienienapisaniajejodnowapomogło
miprzetrwaćkoszmarkolejnychobozów.GdynaprzykładwniewoliwBawariizapadłem
natyfusplamisty,namaleńkichskrawkachpapierusporządzałemnotatki,którewprzyszłości,
gdybymdożyłdniawyzwoleniazobozu,miałymidopomócwrekonstrukcjimegorękopisu.
Jestemgłębokoprzekonany,żetomozolneodtwarzanieutraconegorękopisuwmrokubaraku
bawarskiegoobozukoncentracyjnegopozwoliłowówczasmojemuorganizmowiprzezwyciężyć
groźbęzapaścisercowo-naczyniowej57.
Zapisywanienotateknaskrawkachpapieruipragnienieodtworzeniaksiążki
pozwoliłyFranklowiprzezwyciężyćtrudnewarunkiiurzeczywistnićswoją
duchowąwolność.PodobniepisarstwoSzapirybyłourzeczywistnianiem
wolnościwświeciepozbawionymwolności.
Zgodnieztrzecimujęciemświatwoczachczłowiekajestpozbawionysensu.
Sokrates,przywołanywcześniejjakoten,którywsytuacjiwyboruwybrał
śmierć,gdyżuprawianiefilozofiimiałodlaniegowiększąwartośćniżsamo
życie,winnymdzieleproponujeodmiennepodejście.Wdialogu
Fedon
