Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
WSTĘPDOWYDANIADRUGIEGO
okresnatledanychliczbowych,odnoszącychsiędookresuliczonego
odpoczątkuXIXdokońcaXXwieku17.
Nawybórcezurbadawczychwpłynąłfakt,żeimperializmnie-
mieckibyłwlatachtrzydziestychXXwieku,obokświatowegokry-
zysugospodarczegopoczątkuowychlat,czynnikiemdynamizującym
stosunkimiędzynarodowe.Nienasyconyimperializmnazistowskich
Niemiecbyłterytorialnie,nacjonalistycznieirasistowskoekspansyw-
ny,oddziaływałm.in.naniemieckojęzycznychimigrantów(iichpo-
tomków)wAmeryceŁacińskiejinaróżnemniejszościwNiemczech.
WhistorycznejświadomościwieluEuropejczykówwiązałsięonteż
zimperializmempruskim,atowłaśnieimigrancizEuropypodbijanej
przezNiemcówwdużejmierzewspółtworzyliArgentynę.
ImperializmStanówZjednoczonychAmerykiprzejawiałsięgłów-
niewrozpowszechnionymtamprzeświadczeniuoistnieniuwyjątko-
weji—wsubiektywnymzałożeniu—dalekiejodwszelkiegoimperia-
lizmu(szczególniekolonizacyjnego),demokratyzacyjnejmisjiAmeryki
wświecie.Tennacjonalizmspecjalnegorodzaju,swoiściepojmowany
mandatmoralnydemokratyzmunauniwersalnąskalę—dziejowe
przeznaczenie,ManifestDestiny,AmericanDream...—miałwróżnych
okresachpozatubadanymwymagaćaktywnej,anawetzbrojnejinter-
wencjiwAmeryceCentralnej,regioniekaraibsko-andyjskimikaraib-
skim18,przezcałyzaśczasrządyUSAforsowałyzagranicąinteresy
gospodarczeswoichobywateli-przedsiębiorców,zarównokupców,jak
iinwestorów.IzolacjonizmodnosiłsięprzedewszystkimdoEuro-
py.Chociażw1890rokuliczebnośćsiłzbrojnychUSAstawiałajena
14.miejscuwświecie,zaBułgarią,marinesoperowalipozagranicami
StanówZjednoczonych,azdrugiejwojnyświatowejpaństwotowy-
chodziłojakonajpotężniejszemocarstwoświatowe,nuklearnymono-
polista.Icorazwyraźniej—jakoźródłoinnowacji,czegozwyklenie
branopoduwagę,budującdefinicjeimperializmu.
Terminempirenależałdojęzykaurzędowegowimperiumbrytyj-
skim:ZjednoczonymKrólestwieWielkiejBrytaniiiPółnocnejIrlandii
17
G.dellaPaolera,A.M.Taylor(red.),ANewEconomicHistoryofArgentina,Cam-
bridge2003.Poszukiwanieodpowiedzinapytanieoprzyczynypogorszeniasięgo-
spodarczegopołożeniaArgentyny,znaciskiemnaanalizęilościową-zob.szczególnie
wykreszewstępudotomuPaoleryiTayloranas.4orazjegoobjaśnienia(dochódper
capitawArgentynieok.1800r.wynosił102%takiegodochoduwUSA,aw1913r.,po
przejściowym,relatywnymspadkuwpoł.XIXw.,nadalok.100%,leczjużw1992r.-
tylko35%.
18
StosujępodziałregionalnywedługkoncepcjiTadeuszaŁepkowskiego,przyjętej
wpracyT.Łepkowski(red.),DziejeAmerykiŁacińskiejodschyłkuepokikolonialnej
doczasówwspółczesnych,t.3:R.Stemplowski(red.),DziejeAmerykiŁacińskiej1930-
1975/1980,Warszawa1983;autorzytekstówotychregionach:J.M.Kula,T.Łepkowski,
R.Mroziewicz.
