Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘPDOWYDANIADRUGIEGO
oraznaterytoriachdefactoideiurezimperiumzwiązanych.Impe-
rializmbrytyjski—przejawiającysięwkolonializmienaterytoriach
wAfryceiAzji,wdużomniejszymstopniuwregionachkaraibskim,
karaibsko-andyjskimitylkozniewielkimprzyczółkiemwAmeryce
Centralnej—wstosunkudopaństwAmerykiPołudniowejfunkcjo-
nowałtak,żeArgentynęniebezracjiokreślanoodlatczterdziestych
XXwiekumianemnszóstegodominium”
,częściąnnieformalnegoim-
perium”
,wczasachnimperializmuwolnegohandlu”19,kiedyoprócz
koloniiiterytoriówzależnychistniałotakżeprzezwiększączęść
omawianegookresupięćdominiówbrytyjskich—AfrykaPołudnio-
wa,Australia,Irlandia,Kanada,NowaZelandia—związanychlojal-
nościąwobecbrytyjskiejkorony.nSzóstedominium”wtymnniefor-
malnymimperium”opierałosięnagospodarczejkomplementarności
argentyńsko-brytyjskiej,korzystnejdladecydującychsiłspołecznych
wobydwukrajachwwynikufunkcjonowaniaspołeczniekompromi-
sowejstrukturysplotuzależnościidominacji.Charakterystycznebyło
to,żewArgentynietrafniepostrzeganonacjonalizmangielski(nie
nbrytyjski”)ioBrytyjczykachmówionozazwyczajlosingleses,Angli-
cy.Podobniebyłoiwwieluinnychkrajach,takżewPolsce,choćwtedy
jeszczeniewieludostrzegałochyleniesiębrytyjskiegoimperiumku
upadkowi.DzisiajzaśniebrakujeAnglikówdążącychdozinstytu-
cjonalizowaniaswejwspólnotywobrębiepaństwa,napodobieństwo
dewolucjiwSzkocjiiWalii.Nawetinstytucjepodobnedoniedaw-
nowprowadzonychpółnocnoirlandzkichmiałybyoznaczaćpostęp.
Federalizacyjne—choćbeztegosłowa—dążeniaAnglikówniesą
wynikiemwzrostuznaczeniaAnglii,leczjegorelatywnegospadku
wZjednoczonymKrólestwieistanowiąprzejawfinalnegoetapubry-
tyjskiejdeimperializacji.
OimperializmiewXXwieku,rozmaitenadającmuznaczenia,
mówiłowielu,nietylkonacjonaliścizorganizowaniwruchachanty-
kolonialnychczyaktywiścipartiikomunistycznych.PiusXIprze-
strzegałw1931rokuwencykliceQuadragesimoannoprzednimperia-
lizmemgospodarczym”oraznimperializmempieniądza”
,odnoszącto
tyleżdobezpośrednichstosunkówspołecznych,coimiędzypaństwo-
wych.PodtrzymałtopotemPawełVI,przypominającw1967roku
wencyklicePopulorumprogressioonmiędzynarodowymimperia-
lizmiepieniądza”
.Jeśliterminnimperializm”pojawiasięterazrzadziej,
np.wPolsce,tomożedlatego,żezmianaustrojowaprowadziunas
19
Terminywystępującewartykule:J.Gallagher,R.Robinson,TeImperialismof
FreeTrade,nEconomicHistoryReview”1953,t.6,nr1,podajęza:M.Brown(red.),
InformalEmpireinLatinAmerica.Culture,CommerceandCapital,Oxford2008.Do-
stępneteżnaportaluwww.mtholyoke.edu/acad/intrel/ipe/gallagher.htm.
35
