Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Chrzanowska,Zaniedbaneobszaryedukacji–pomiędzypedagogikąapedagogikąspecjalną,Kraków2009
ISBN:978-83-7587-297-5,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009.
Biedaiubóstwo–wstydliweobliczerozwojucywilizacji
19
ktoś,ktołamiespołecznenormy.Piszącomarginesiespołecznym,S.Czarnowski
bliższybyłpojęciuzdeklasowanianiżdeprawacji.Obecniewykluczonymmoże
byćktoś,ktozostałwyłączonynaskutekekskluzji13.
Koncepcjawykluczeniaspołecznego,podobniejakmarginalizacji,jestzreguły
utożsamianaznowymubóstwem,nierównościamispołecznymi,atakżewyraź-
niedostrzeganądyskryminacjąipowstaniem(wytworzeniemsię)wstrukturze
społecznejgrupyzaliczanejdowspominanejjużunderclass.Wiążesięztakimi
zagadnieniami,jak:wywłaszczeniezpewnychnabytychuprawnieńczyprzywi-
lejów,deprywacja,restytucja,zbędność,nieodpowiedzialność,odcięcie,obcość,
marginalność14.
KazimierzW.Frieskezwracauwagęnaswoistąmodęizarazemniebezpie-
czeństwozwiązanezterminem„społecznewykluczenie”.Pojęciesocialexclusion
upowszechniłosięwlatach70.XXwiekuwkontekściezupełnieinnymniżobecnie
rozpatrywany.Odnosiłosiędonieszczelnościfrancuskiegosystemuzabezpieczenia
społecznego,zostałojednakniemalnatychmiastwchłoniętedojęzykaurzędników
KomisjiEuropejskiej.Zabiurokratycznymfrazesem,zdaniemK.W.Frieskego,
poszłypieniądzezfunduszystrukturalnychnaanalizy,raportyopierającesięna
danychstatystycznychdotyczącychprzedewszystkimsytuacjidochodowejijej
oczywistegokorelatu,czyliudziałuwrynkupracy.Termintentrafiłrównież
dojęzykaakademickiegonaukspołecznych,zastępującklasyczny–„społeczna
marginalność”.Podstawowymjednakproblememjestto,bywzafascynowaniu
zestawieniamiliczbowymi,niezatracićtego,cowprowadzonychbadaniach
naukowychnajważniejsze–zrozumieniazjawiska.Niewolnopoprzestaćnakon-
statacji,żemamydoczynieniazezjawiskiemzłożonym,żeobiektywnezmienne,
napodstawiektórychchcemytozjawiskoopisywać,sąsłabozesobąpowiązane,
żejedneaspektyspołecznegowykluczenianieprzekładająsięnainne,comogłoby
sugerować,żemamydoczynieniazartefaktem.Wbadaniachnaukowychważne
13ZdaniemT.Kowalaka,najwłaściwszympolskimprzekłademfrancuskiegoterminuexlusionjest
„wykluczeniezespołeczeństwazorganizowanego”.Jesttookreśleniezbytnieporęczne,byobroniło
sięprzedkonkurencjązwartegoterminu„ekskluzja”.Ekskluzja–terminstosowanywliteraturze
francuskojęzycznej–towistociesynonimanglofońskiejmarginalności(marginality)czymargi-
nalizacji(marginalization);określazarównoistniejącystanrzeczy,jakiprocespowodującyjego
powstanie.Możnawdużymuproszczeniuzaryzykowaćtwierdzenie,żeekskluzja(wykluczenie)
totyle,co„bardziejzaawansowanamarginalizacja”lub„marginalnośćzaawansowana”(za:
A.Radziewicz-Winnicki,Urbanizacjaversusglobalizacja.Edukacjawobliczumarginalizacji
społecznej,materiałykonferencyjneVOgólnopolskiegoZjazduPedagogicznego„Współczesna
rzeczywistośćedukacyjna(praktyki)wobecradykalnychzmianświataspołecznego”,DSWETWP,
Wrocław,2004,s.385).
14H.Silver,ReconceptualizingSocialDisadvantage:TreeParadigmsofSocialExclusion[w:]G.Ro-
gers,Ch.Gore,J.B.Figueiredo(red.),SocialExclusion:RhetoricRealityResponses,International
InstituteforLabourStudies–InternationalLabourOrganization,Genewa1995.
