Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewolucjanowożytnegopaństwa
27
JegozdaniemHpoprzezwzajemneoddziaływanierywalizacji,zmiantechnolo-
gicznychisamychrozmiarównajwiększychpaństwwojującychwojnaistwarzanie
środkówprzymusustawałysięwrazzupływemczasucorazbardziejkosztowne.
Wrazztymcorazmniejbyłowładców,którzymoglistworzyćmilitarneśrodkizich
własnychnormalnychzasobów;corazwięcejzwracałosiękukrótkoterminowym
pożyczkomidługoterminowemuopodatkowywaniu.Obieteczynnościprzychodziły
łatwiejtam,gdzieskupieniakapitałujużistniały.Alewszędzieprzynosiłyonezmiany
worganizacjirządu”(Tilly1992,28–29).
Przeobrażeniaprzedzaistnieniemiwramachpaństwanowożytnegoprzedsta-
wiaschemat:
1)patrymonialnedoXVw.;
2)pośrednictwo[brokerage]1400–1700;
2)nacjonalizacja1700–1850;
3)specjalizacjaodpołowyXIXw.
Nowożytnepaństwowyłaniałosiędośćwolno.Długokorzystanozpośredni-
ków-przedsiębiorców,którzyrekrutowalinajemnikówiposługiwalisięnimipodczas
wojen.PośrednicycizapewnialiHżywieniewojny”,cobyłowyjątkowotrudneażdo
połowyXIXw.Odnich,niezależnychkapitalistów,zależałofinansowaniewojen;
organizowalionipożyczki,zarządzaliprzedsięwzięciamiprzynoszącymidochódoraz
wprowadzaliizbieralipodatki.
Innyschemat,wzbogaconyw1992r.,przedstawiagłównerodzajedziałalności
państwanastępująco:
prowadzeniewojny
produkcja
wydobywanie
zasobów
rozstrzyganie
sporów
zapewnianieochrony
budowaniepaństw
rozdzielanie
dóbriusług
Rysunek1.1.Głównefunkcjepaństwa
Źródło:Tilly(1992,97).
Wcześniejszyschematobejmowałjedyniecztery:prowadzeniewojny[war-
making],wydobywaniezasobów[extraction],budowaniepaństw[statemaking]
izapewnianieochrony[protection].Doszływięcprodukcja,sądowerozstrzyganie
sporów[adjutication]irozdzielanie[distribution]dóbriusług.Możnanadalwskazać
